Cystoskopia
Wiele schorzeń urologicznych wymaga bezpośredniego zbadania pęcherza moczowego. Badanie wykonuje urolog.
Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Urologicznego (PTU), European Association of Urology (EAU) oraz American Urology Association (AUA), dolegliwości takie jak:
• krwiomocz
• krwinkomocz
• częstomocz
• parcia naglące
• nietrzymanie moczu
• ból pęcherza moczowego i cewki moczowej
• osłabiony strumień moczu
• nawracające zakażenia układu moczowego,
wymagają dokładnej diagnostyki, wykraczającej poza badania laboratoryjne czy utrasonograficzne (USG).
W tych przypadkach Pacjenci wymagają wykonania cystoskopii przezcewkowej. Badanie to polega na wprowadzeniu specjalnego endoskopu przez cewkę moczową – do światła pęcherza.
Cystoskopia – W zależności od wykorzystanego endoskopu, badanie można podzielić na:
• cystoskopię sztywną, która polega na wprowadzeniu przez cewkę do pęcherza moczowego szerokiego i sztywnego endoskopu. Ze względu na dosyć dużą traumatyczność badanie to powoduje duży dyskomfort i ból u pacjentów.
• cystoskopię giętką, która polega na wprowadzeniu przez cewkę do pęcherza moczowego cienkiego i giętkiego endoskopu.
Giętki cystoskop jest znacznie cieńszy od stosowanych do tej pory cystoskopów sztywnych (średnica giętkiego cystoskopu to 5,4 mm [18 Ch], natomiast cystoskopu sztywnego 8 mm [24 Ch]; średnica cewki to około 8-9 mm [24-27 Ch]).
Pozwala to na dostosowanie kształtu bardzo cienkiego endoskopu do anatomii cewki moczowej, a dzięki możliwości zgięcia końcówki cystoskopu pod nawet bardzo dużym kątem umożliwia dokładne obejrzenie każdego miejsca w pęcherzu.
Dzięki mniejszej średnicy urządzenia oraz możliwości jego zginania zarówno w cewce moczowej jak i pęcherzu moczowym, zabieg cystoskopii przeprowadzany cystoskopem giętkim stanowi mniejszy uraz dla cewki moczowej, a dolegliwości bólowe i uczucie podrażnienia zgłaszane przez Pacjenta są o wiele mniejsze.
Zgodnie z rekomendacjami EAU, cystoskopia giętka jest badaniem z wyboru u mężczyzn, wymagających tej formy diagnostyki.
Cystoskopia – Przygotowanie do badania
Cystoskopia nie wymaga specjalnych przygotowań ze strony Pacjenta. Zabieg cystoskopii giętkiej wykonywany jest przez lekarza urologa w znieczuleniu miejscowym. Trwa ono przeważnie do kilkunastu minut. Po badaniu cystoskopii Pacjent może przez okres dwóch – trzech dni odczuwać pewien dyskomfort przy oddawaniu moczu.
Przebieg badania
Przed rozpoczęciem giętkiej cystoskopii Pacjent może być poproszony o opróżnienie pęcherza moczowego. Badanie odbywa się na fotelu zabiegowym w pozycji podobnej do ginekologicznej z szeroko rozłożonymi nogami opartymi na podpórkach.
W celu komfortowego i bezbólowego przebiegu procedury do cewki moczowej aplikowany jest żel poślizgowy ze środkiem znieczulającym, a dopiero potem zakładany jest sam endoskop, za pomocą którego lekarz bada wizualnie pęcherz moczowy.
Aby dokładna wizualizacja była możliwa pęcherz musi być wypełniony, a wypełnia się go przy pomocy sterylnego i klarownego płynu. Wypełnienie pęcherza sprawi, że pojawi się uczucie parcia na mocz, który oddać będzie można zaraz po zakończeniu badania.
Bezpieczeństwo cystoskopii
Cystoskopia jest badaniem inwazyjnym. Cystoskopia giętka pod względem mechanicznym jest badaniem bezpiecznym, a ryzyko uszkodzenia struktur układu moczowego jest niezwykle małe.
Powikłania po cystoskopii, które mogą się zdarzyć jest infekcja układu moczowego, a wtórnie posocznica, oraz przedłużone krwawienie po biopsji.
W celu zapobiegania infekcji konieczne może być podanie antybiotyku, a sam Pacjent powinien przyjmować po zabiegu dużo płynów, aby przepłukać pęcherz i układ moczowy.
W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia krwawienia na kilka dni przed cystoskopią wykonywane są badania krwi w kierunku parametrów krzepnięcia.
Potencjalnym działaniem niepożądanym po cystoskopii może być utrudnienie w oddawaniu moczu, a w takim wypadku konieczne może być tymczasowe założenie cewnika moczowego.
Po cystoskopii przez kilkanaście godzin Pacjent może odczuwać pieczenie w cewce. W celu minimalizacji tego odczucia można po zabiegu więcej pić, np. 0,5 l ciepłej herbaty na godzinę przez dwie godziny po zabiegu. Pomocny jest także ciepły prysznic lub ciepłe okłady.
Objawy groźnych powikłań. Gdyby po badaniu pojawił się ból w podbrzuszu lub w plecach, albo gdyby pojawił się wzrost temperatury lub gorączka, albo jakiekolwiek niepokojące objawy wtedy koniecznie należy skontaktować i zgłosić się do lekarza, a w godzinach nocnych lub w dniach świątecznych do najbliższego SOR (Szpitalny Oddział Ratunkowy).
Cystoskopia Poznań – Bezpieczeństwo mikrobiologiczne
W celu wykluczenia ryzyka przeniesienia infekcji przez sprzęt endoskopowy z Pacjenta na Pacjenta, w naszym gabinecie stosujemy sprzęt jednorazowy.
Stosujemy endoskopy aScopeTM 4 Cysto amerykańskiej firmy Ambu, światowego lidera w dziedzinie endoskopii jednorazowego użytku.
Używanie sprzętu jednorazowego oznacza, że każdy endoskop jest fabrycznie zapakowany, a jego otwarcie następuje w obecności Pacjenta, tuż przed samym badaniem.
Zapewnia to zachowanie najwyższego poziomu jałowości, a tym samym zapewnienie Choremu maksymalnego bezpieczeństwa.
Cystoskopia Poznań
Czym jest cystoskopia?
Cystoskopia jest metodą diagnostyczną powszechnie wykorzystywaną w urologii. Jest to badanie inwazyjne zaliczane do grupy tak zwanych badań endoskopowych, które polegają na wziernikowaniu narządu za pomocą światłowodowej rurki wyposażonej w kamerę, umożliwiającej również operowanie przy użyciu specjalnych narzędzi.
Do tej samej grupy badań należą dużo powszechniej znane gastroskopia, kolonoskopia, czy też bronchoskopia. Cystoskopia dedykowana jest do diagnostyki schorzeń dotyczących pęcherza moczowego. Dzięki tego rodzaju badaniu możliwe jest nie tylko uzyskanie rzeczywistego obrazu narządu, ale wykonywaniu drobnych procedur takich jak tamowanie krwawień, usuwanie polipów czy niewielkich guzów, a także wykonywania biopsji zmian umiejscowionych w ścianie pęcherza moczowego.
Jakie wyróżniamy rodzaje cystoskopii?
Ze względu na typ aparatu wykorzystywanego do przeprowadzenia cystoskopii wyróżnia się jej dwa zasadnicze typy. Pierwszym rodzajem jest tak zwana cystoskopia sztywna. Badanie to polega na wprowadzeniu do pęcherza moczowego sztywnego i dość szerokiego endoskopu. Drogą, przez którą endoskop dostaje się do pęcherza moczowego jest cewka moczowa.
Jednakże od tego rodzaju cystoskopii raczej się odchodzi, w związku z tym, iż wiąże się ona ze stosunkowo dużą traumatyzacją, a także dużym dyskomfortem i sporą bolesnością badania.
Drugim rodzajem cystoskopii jest tak zwana cystoskopia giętka. Jest to metoda nowocześniejsza i dużo chętniej stosowana. Cystoskop jest giętki i dużo cieńszy, gdyż jego średnica osiąga niewiele ponad połowę średnicy cystoskopu sztywnego. Dzięki temu badanie jest dużo bardziej komfortowe oraz bezpieczne.
Giętkość cystoskopu umożliwia jego dopasowanie się do anatomii cewki moczowej wraz z jej ewentualnymi zwężeniami, a także duże pole do manewru wewnątrz pęcherza moczowego. Dzięki temu możliwe jest dużo dokładniejsze obejrzenie jego ściany pod różnymi końcami oraz dużo większe możliwości operowania wewnątrz narządu. Jest to obecnie metoda z wyboru przede wszystkim u mężczyzn, co wynika z anatomii cewki moczowej, która u płci męskiej jest dużo dłuższa i bardziej kręta niż u kobiet.
Jak przygotować się do cystoskopii?
Zabieg cystoskopii na szczęście nie wymaga żadnego specjalistycznego przygotowania. Jedyne co, bezpośrednio przed zabiegiem lekarz zazwyczaj prosi pacjenta o opróżnienie pęcherza moczowego tak, aby zalegający mocz nie utrudniał wykonania badania, a także by nie powodował zatarcia czy zniekształcenia obrazu.
Jak wygląda cystoskopia?
Badanie cystoskopowe przeprowadzane jest na specjalistycznym fotelu przypominającym ten używany do klasycznego badania ginekologicznego, w podobnej pozycji. W pierwszej kolejności do cewki moczowej wprowadzany jest specjalistyczny żel, który ma dwa zadania.
Po pierwsze nadaje poślizg zmniejszając tarcie endoskopu o ściany cewki moczowej, przez co zabezpiecza przed jej podrażnieniem czy uszkodzeniem. Po drugie zaś żel zawiera środek znieczulający, który znacznie zmniejsza dyskomfort podczas badania.
Następnie lekarz wykonujący badanie wprowadza cystoskop przez cewkę moczową do pęcherza moczowego pacjenta, który wypełniany jest klarownym i sterylnym płynem, tak by rozciągnąć ściany narządu.
Dzięki temu możliwe jest dokładne obejrzenie ściany pęcherza moczowego kawałek po kawałku, a także ocena jej stanu oraz obecności ewentualnych zmian patologicznych takich jak polipy czy guzy. W razie konieczności, przy pomocy specjalistycznych narzędzi podczas badania możliwe jest wykonanie drobnych zabiegów, takich jak hamowanie krwawienia, założenie specjalnego cewnika do miedniczki nerkowej, usunięcie polipa, a nawet usunięcie wczesnego raka pęcherza moczowego (tak zwany TURB).
Zalecenia po cystoskopii
Bardzo ważne jest, by pacjent po zabiegu przyjmował większe ilości płynów w celu efektywnego przepłukania pęcherza moczowego. W przypadku wystąpienia pieczenia cewki moczowej, zwłaszcza podczas oddawania moczu bardzo skutecznym rozwiązaniem są ciepłe prysznice. Ponadto, niejednokrotnie konieczne okazuje się zastosowanie profilaktyki antybiotykowej zapobiegającej wystąpieniu poważnych infekcji.
Czy cystoskopia jest bezpieczna?
Z uwagi na fakt, iż cystoskopia jest badaniem inwazyjnym, jest obarczona ryzykiem powikłań. Przede wszystkim należy liczyć się z tym, że z uwagi na wypełnienie pęcherza moczowego w trakcie badania pacjent może odczuwać silną potrzebę oddania moczu. Należy zauważyć, że cystoskopia giętka jest badaniem dużo bezpieczniejszym, gdzie ryzyko wystąpienia poważnych powikłań jest dużo niższe.
Do najpoważniejszych powikłań cystoskopii należą infekcja dróg moczowych, która może być powikłana nawet urosepsą, a także przedłużające się krwawienia po biopsji. Nie są to częste powikłania, ale mogą się zdarzyć.
Jakie są wskazania do przeprowadzenia cystoskopii?
Z uwagi na to, że cystoskopia jest badaniem inwazyjnym i obarczonym ryzykiem powikłań, istnieją ściśle określone wskazania do przeprowadzenia tego badania. Są one zdefiniowane przez czołowe organizacje urologiczne, takie jak Polskie Towarzystwo Urologiczne, European Association of Urology, czy też American Urology Association.
Cystoskopia wskazania obejmują takie objawy jak krwiomocz, krwinkomocz, częstomocz, parcia naglące, nietrzymanie moczu, ból pęcherza moczowego i cewki moczowej, osłabiony strumień moczu, nawracające zakażenia układu moczowego, a także wyniki badań obrazowych (USG, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego) budzące podejrzenie obecności rozrostu w ścianie pęcherza moczowego.
