Czerniak
Czerniak to nowotwór skóry, którego wczesne wykrycie zapewnia dużą szansę na wyzdrowienie. Czerniaki mają tendencję do zagnieżdżania się w węzłach chłonnych oraz narządach miąższowych, kościach, a nawet centralnym układzie nerwowym, tworząc w ten sposób przerzuty. Rozpoznanie czerniaka polega na uważnym oglądaniu zmian skórnych i konsultacji z dermatologiem w razie stwierdzenia nieprawidłowości. Regularna profilaktyka może ustrzec nas przed tym bardzo niebezpiecznym nowotworem skóry.
Czerniak – charakterystyka i czynniki ryzyka
Czerniak może powstawać zarówno w skórze niezmienionej, jak i na podłożu różnego rodzaju znamion barwnikowych. Podstawowym czynnikiem zwiększającym ryzyko zapadnięcia na ten niebezpieczny nowotwór jest narażenie na promieniowanie ultrafioletowe zawarte w słońcu. Warto więc unikać oparzeń słonecznych i zabezpieczać swoją skórę kremami z filtrem UV czy SPF 50. Odradza się korzystania z solarium. Wcześnie zdiagnozowany czerniak może być łatwo wyleczony i nie dawać nawrotów. Choroba rozsiana z obecnością przerzutów charakteryzuje się złym rokowaniem i jest nieuleczalna.
Czerniaki – Jakie są rodzaje?
Wyodrębniono kilka postaci klinicznych czerniaka – od najpopularniejszego czerniaka skóry, poprzez czerniaka błon śluzowych, który występuje w obrębie jamy ustnej, aż po czerniaka spojówek, narządów płciowych, przewodu pokarmowego i praktycznie każdej okolicy, gdzie występuje błona śluzowa zawierająca komórki barwnikowe. Jest jeszcze czerniak akralny, czyli dotyczący końcowych części palców. Powstaje on najczęściej na podłożu tak zwanych plam soczewicowatych.
Zupełnie odrębną odmianą czerniaka jest czerniak gałki ocznej, który jest najniebezpieczniejszą jednostką chorobową ze spektrum czerniaka. Charakteryzuje się ona zupełnie odrębnym profilem genetyczno-białkowym i pomimo wciąż toczących się od lat badań, do tej pory nie opracowano skutecznego leku, który choć w niewielkim stopniu byłby w stanie zatrzymać chorobę. Tak więc w przypadku zaawansowanej postaci tej choroby praktycznie nie ma możliwości skutecznego leczenia.
Czerniak – Jak się objawia i jak go zdiagnozować?
Objawy czerniaka można podzielić na zasadnicze dwie grupy. Pierwszą grupę stanowią symptomy związane ze zmianą pierwotną, druga zaś obejmuje objawy związane z obecnością przerzutów. Aby wykryć czerniaka należy regularnie oglądać zmiany barwnikowe na swoim ciele zgodnie z zasadami ABCDE co miesiąc. Rozpoznanie może postawić dermatolog na podstawie badania dermatoskopowego.
Jak wygląda czerniak skóry?
Czerniak zwykle objawia się w postaci guza lub drobnych grudek czy wykwitu skórnego o różnorodnej barwie – od brązowej do czarnej, a kolor zależny jest od ilości melaniny. Cechą charakterystyczną czerniaka jest nieregularny kształt, asymetria. Niepokój u pacjenta powinny wzbudzić nierówne brzegi czy też niejednorodna grubość. Jak wygląda czerniak skóry? Czerniakowi mogą towarzyszyć specyficzne objawy tj: owrzodzenie, świąd, zaczerwienienie, krwawienie czy obwódka wokół znamienia. Jeśli obserwowana zmiana barwnikowa na skórze nagle zmiania swój kształt lub nagle powiększy się, także jest to powód do konsultacji z dermatologiem. Czerniaki występują w różnych partiach ciała, nie powinna dziwić ich obecność nawet pod płytką paznokciową. Choroba zaawansowana miejscowo wiąże się z występowaniem komponenty zapalnej – pacjentowi towarzyszy ból, a czerniak występuje razem ze zmianami guzowatymi, niejednokrotnie krwawiącymi.
W razie wystąpienia przerzutów narządowych, czerniak może dawać objawy takie jak: ból, niewydolność wątroby, duszność, obrzęki, deficyty neurologiczne i wiele innych.
Rozpoznanie czerniaka polega na wizycie u dermatologa, podczas której ekspert przeprowadza badanie diagnostyczne z pomocą dermatoskopu. Zmiany o niesymetrycznym kształcie, niejednolitym kolorze, o poszarpanych brzegach, powyżej 6 mm, czy towarzyszące im owrzodzenie lub krwawienie – to symptomy, które mogą nasuwać podejrzenie czerniaka. Dla potwierdzenia diagnozy często wykonuje się badanie histopatologiczne pobranego wycinka zmiany. U niektórych pacjentów wykonuje się biopsję węzła wartowniczego.
Leczenie czerniaka
Podstawą leczenia jest diagnoza u dermatologa, który wykona odpowiednią diagnostykę. O sukcesie leczenia decyduje wczesne wykrycie nowotworu skóry. Złotym standardem w leczeniu czerniaka jest chirurgiczne wycięcie zmiany. Podczas operacji wycina się zmianę z marginesem zdrowej skóry, a pobrany wycinek zostaje poddany badaniu histopatologicznemu. Gdy diagnoza zostanie potwierdzona, lekarz może wyciąć bliznę z zachowaniem odpowiednich marginesów oraz wykonać biopsję węzła wartowniczego. W razie wystąpienia przerzutów dokonuje się usunięcia węzłów chłonnych z całego obszaru spływu chłonki. W razie braku przerzutów leczenie jest zakończone. Z kolei, gdy u pacjenta stwierdzono przerzuty lub w przypadku zaawansowanego stadium czerniaka, stosuje się chemioterapię, immunoterapię, leczenie celowane ukierunkowane molekularnie. W leczeniu czerniaka praktykuje się również leczenie objawowe i miejscowe, do których zalicza się elektrochemioterapia, radioterapia, czy leczenie przeciwbólowe.
Czerniaki – profilaktyka
Przed czerniakiem można się skutecznie chronić. Pacjent powinien unikać nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne, chroniąc swoją skórę przed oparzeniami. Należy unikać wizyt w solariach, a swojej skórze zapewnić odpowiednią ochronę np. poprzez kremy z filtrem UV lub SPF. Warto obserwować skórę i znamiona zgodnie z zasadą ABCDE co miesiąc, a raz w roku powinno się kontrolować stan zdrowia podczas wizyty u dermatologa.
Pieprzyk a czerniak – jak odróżnić?
Wielu pacjentów może mieć problem z odróżnieniem czerniaka od pieprzyka. Pieprzyki różnią się od czerniaka kolorem – cechuje je jednolity kolor.. Rozróżnić pieprzyk od czerniaka można na podstawie kształtu – czerniaki są zmianami o nieregularnym kształcie, a pieprzyk ma zwykle okrągły lub owalny kształt. Pieprzyki są mniejsze od czerniaka. Dużą różnicą jest fakt, że czerniaki powodują dolegliwości bólowe, w przeciwieństwie do pieprzyków, które są zmianami zupełnie niebolesnymi.
Jeśli występują jakiekolwiek niepokojące zmiany, należy skonsultować się z lekarzem, który może zlecić badania i rozwiać wątpliwości dotyczące pieprzyk a czerniak.
Dermatolog może wcześnie rozpoznać czerniaka podczas badania dermatoskopem – jest to badanie całkowicie bezbolesne i bezpiecznie a zarazem bardzo skuteczne.
Czerniaki Poznań
Profilaktyka czerniaka to dermatoskopia – czerniaki można wcześnie wykrywać i usuwać chirurgicznie
Jak wygląda czerniak?
Z artykułu dowiemy się czym jest czerniak, jak się go diagnozuje, jakie są jego objawy oraz poznamy przebieg leczenia czerniaka.
Czerniak – co to jest?
Czerniak jest nowotworem złośliwym atakującym komórki barwnikowe skóry, czyli melanocyty (komórki wytwarzające pigment o nazwie melanina). Co ważne, może występować w różnych częściach ciała na skórze, ale jego obecność może manifestować się w okolicy błony śluzowej ust i nosa czy na paznokciu. Rozpoznanie odbywa się podczas wizyty u dermatologa poprzez wykonanie dermatoskopii. Każdy z nas powinien obserwować swoją skórę co miesiąc, wykonując proste badanie ABCDE, które pozwala wykryć groźne zmiany barwnikowe na skórze. Z roku na rok zachorowalność na ten nowotwór wzrasta. Jakie są przyczyny czerniaka?
Czerniak – przyczyny
Czerniak to choroba, która może być wywołana przez różne przyczyny. Zaliczamy do nich: ekspozycję na promieniowanie UV, oparzenia słoneczne, korzystanie z solarium. Bardziej narażone na zachorowanie są osoby z jasną karnacją skóry, jasnymi lub rudymi włosami czy niebieskimi tęczówkami, bo te osoby mają skłonności do oparzeń i uszkodzeń skóry wywołanych działaniem promieni słonecznych. W grupie ryzyka są osoby z plamami soczewicowatymi, z zespołem znamion dysplastycznych, lub te słabiej tolerujące słońce. Dużą rolę odgrywają także uwarunkowania genetyczne.
Czerniak – objawy
Objawy czerniaka są dość charakterystyczne. Pacjenta powinny zaniepokoić zmiany znamion na ciele. Objawem czerniaka jest zgrubienie, czy nagły rozrost znamienia. Niepokojąca jest zmiana koloru czy pojawienie się krwawienia bądź swędzenia. Może pojawić się też odczyn zapalny związany ze znamieniem. Czerniak to guzy o barwie od brązowej do czarnej. Jego objawy to nieregularny kształt, nierówne brzegi oraz asymetria. Dodatkowymi objawami są świąd, zaczerwienienie, krwawienie. Czerniak objawia się także w występowaniu zmian o niebieskim i błękitnym zabarwieniu.
Czerniak – rodzaje
Najczęściej u pacjentów występuje czerniak szerzący się powierzchownie, którego przyczyną są znamiona barwnikowe. Innym rodzajem jest czerniak guzkowy, który pojawia się u 10-30% pacjentów. Inną formą czerniaka jest plama soczewicowata złośliwa, która występuje rzadko. Wyróżniamy też czerniaka bezbarwnikowego, który jest pozbawiony barwnika i przyjmuje postać różowo czerwonej grudki.
Jak rozpoznać czerniaka?
Podstawą rozpoznania czerniaka jest obserwacja zmian barwnikowych na ciele. Można robić to samodzielnie przy zastosowaniu metody ABCDE – wszelkie podejrzane zmiany powinny być skonsultowane z dermatologiem. Podczas konsultacji z lekarzem przeprowadzany jest wywiad lekarski i badanie dermatoskopowe. Dermatoskop to przyrząd lekarski, który pozwala na oglądanie zmian skórnych w powiększeniu i z wykorzystaniem światła i immersji. Po postawieniu diagnozy, lekarz może zaproponować odpowiednie leczenie.
Jak wygląda czerniak a badanie dermatoskopowe
To właśnie specjalistyczny przyrząd dermatoskop pozwala na wykrycie czerniaka. Umożliwia oglądanie zmiany w powiększeniu, co pozwala na ocenę struktury, wzorca i ilość barwnika w zmianach skórnych. Badanie dermatoskopowe umożliwia oglądanie znamion barwnikowych pod kątem wielkości, brzegów, rozkładu barwnika, symetrii bądź asymetrii.
Diagnoza czerniaka musi być potwierdzona badaniem cytologicznym, czyli wymazem z owrzodzenia. Zleca się również podstawowe badania krwi i RTG klatki piersiowej, badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej i regionalnych węzłów chłonnych.
Jakie są sposoby leczenia czerniaka?
Głównym zabiegiem stosowanym przy wczesnym zdiagnozowaniu czerniaka jest usunięcie chirurgiczne zmiany z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa. Następnie przeprowadza się badanie histopatologiczne, które określa stopień zaawansowania choroby.
Często lekarze decydują się na wykonanie biopsji węzłów wartowniczych, czyli pierwszych węzłów spływu chłonnego z obszaru zmiany pierwotnej.
Jeżeli nie ma przerzutów, leczenie jest zakończone i polega jedynie na stałym monitorowaniu zdrowia pacjenta. W razie wystąpienia przerzutów usuwa się węzły chłonne z tej grupy oraz zleca obserwację onkologiczną i regularnie przeprowadza badania kontrolne. Ważne jest, by wykluczyć rozwój choroby czy pojawianie się nowych przerzutów.
W razie złego scenariusza w postaci przerzutów, pacjent poddawany jest chemioterapii, która do tej pory nie dawała pozytywnych rezultatów leczenia. Na szczęście obecnie medycyna dysponuje lekami nowej generacji – ukierunkowanymi molekularnie i przeciwciałami, które przynoszą wymierne efekty w leczeniu tego nowotworu. Remedium na czerniaka w Poznaniu jest podjęcie szybkiego leczenia.
Piśmiennictwo:
Rutkowski P, Wysocki PJ, Nasierowska-Guttmejer A et al. Cutaneous melanomas. Oncol Clin Pract 2020; 16. DOI: 10.5603/OCP.2020.0021.
