Leczenie zeza
Czym jest i skąd się bierze zez?
Zez, z greki strabismus, jest bardzo popularną i znaną wadą ułożenia oczu. U podstawy tej wady leży osłabienie aparatu mięśniowego odpowiadającego za utrzymanie stabilności, a także poruszanie gałkami ocznymi. Rezultatem tego stanu rzeczy jest zmiana kąta ustawienie, a co za tym idzie patrzenia jednego oka względem drugiego, co z kolei prowadzi do zaburzenia widzenia przestrzennego.
W związku z powyższym wada ta często wiąże się ze znacznym utrudnieniem codziennego funkcjonowania. Osoby zmagające się z zezem często doświadczają dużego ograniczenia, a niejednokrotnie nawet całkowitego uniemożliwienia wykonywania takich czynności jak prowadzenie pojazdów mechanicznych, obsługa maszyn, czy uprawianie niektórych sportów, jak na przykład siatkówka.
Z kolei drugi biegun tej przypadłości polega na znacznym rozbudowaniu wyobraźni przestrzennej, dzięki czemu osoby te bardzo dobrze sprawdzają się na przykład w projektowaniu grafik trójwymiarowych.
Przyczyny występowania zeza mogą być różnorodne. Najważniejszy podział obejmuje kryterium występowania patologicznych zmian. Tak więc wystąpienie zeza może być związane z różnego rodzaju zaburzeniami rozwoju ośrodków kojarzeniowych znajdujących się w korze mózgowej.
Druga grupa dotyczy zmian w samym aparacie okoruchowym oka, czyli patologii w zakresie mięśni okoruchowych. Zmiany te mogą być zarówno pierwotne, jak i wtórne w przebiegu różnego rodzaju chorób dotykających mięśni, takich jak na przykład zespół Marfana.
Leczenie zeza – Jakie są rodzaje zeza?
Podstawowe rodzaje zeza obejmują zez towarzyszący, a także tak zwany zez ukryty zwany także forią. Istnieją również inne, rzadziej spotykane postaci tego schorzenia.
Zez towarzyszący jest najpowszechniejszą formą tego schorzenia. Polega na tym, iż oko zezujące pozostaje odchylone pod stałym kątem w stosunku do oka zdrowego i przy ruchach podąża za nim zachowując stały kąt odchylenia. Z uwagi na nierównoległość osi oczu, w naturalnym przebiegu choroby dochodzi do poważnych zaburzeń czynnościowych w oku zezującym, które w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić nawet do całkowitej utraty zdolności widzenia przez oko zezujące.
Mechanizm tego procesu polega przede wszystkim na tłumieniu obrazu w oku zezującym na poziomie kory mózgowej, co ma na celu uniknięcie nakładania się dwóch różnych obrazów. W przypadku tego rodzaju zeza kryterium klasyfikacji schorzenia obejmuje kąt odchylenia oka. Według tego podziału wyróżnia się zez zbieżny, zez rozbieżny, zez ku górze, zez ku dołowi, a także zez skośny.
Zez ukryty wynika z zaburzenia równowagi napięcia mięśni poruszających gałką oczną. Polega ono na tym, iż jedna grupa mięśni jest silniejsza od swoich antagonistów. Jednakże wada ta uwidacznia się jedynie w przypadku wyłączenia funkcji widzenia obuocznego. W sytuacji zasłonięcia oka zdrowego obserwuje się zmianę kąta patrzenia oka badanego w stosunku do prawidłowego położenia.
Po odsłonięciu i przywróceniu widzenia obuocznego, oko samoistnie wraca do pierwotnego położenia. Zbaczanie oka może odbywać się praktycznie w każdym z głównych kierunków – na zewnątrz, do wewnątrz, w górę i do dołu. Bardzo rzadko zdarzyć się może rotacyjne przemieszczenie osi zasłoniętego oka.
Innym, dużo rzadszym rodzajem zeza jest tak zwany zez naprzemienny. Mamy z nim do czynienia w sytuacji, gdy każde z oczu okresowo obejmuje prowadzenie, a wtedy w drugim dochodzi do zezowania. Proces ten, jak sama nazwa wskazuje, jest naprzemienny. W tej postaci zeza nie powstaje niedowidzenie, z uwagi na brak tłumienia obrazu tylko z jednego, tego samego oka. Jednakże charakteryzuje się on niskim stopniem widzenia obuocznego.
Bardzo specyficzną odmianą zeza jest tak zwany zespół leniwego oka. Polega on na osłabieniu siły widzenia w oku dotkniętym tą wadą.
Jak się leczy zeza?
Istnieją różne metody leczenia zeza. Właściwa strategia postępowania jest dobierana przede wszystkim w zależności od tego, z którą postacią zeza mamy do czynienia.
W przypadku zeza towarzyszącego leczenie ma przebieg wielopoziomowy oraz wieloetapowy. Pierwszym etapem jest korekcja wady refrakcji przy pomocy odpowiednich szkieł okularowych. Bardzo istotne jest, aby wada była kontrolowana regularnie, co 6 miesięcy, ponieważ jej nasilenie w czasie może ulegać zmianie, a parametry soczewek powinny być jak najbardziej adekwatne do aktualnego nasilenia wady wzroku.
Kolejny etap opiera się na zahamowaniu wytwarzania zaburzeń czynnościowych w oku zezującym. Polega on na wyłączeniu oka prowadzącego z procesu tworzenia obrazu, na przykład poprzez zasłonięcie. Tym samym zmusza się oko zezujące do wzięcia na siebie całej pracy związanej
z wytworzeniem obrazu.
Następna faza terapeutyczna obejmuje zastosowanie szkieł pryzmatowych. Ma to na celu ustabilizowanie widzenia obuocznego na prawidłowym poziomie oraz utrzymanie jego symetrii.
W ciężkich przypadkach zeza towarzyszącego, a także w sytuacjach, gdzie opisane powyżej leczenie zachowawcze nie przynosi satysfakcjonujących efektów, konieczne może być zastosowanie leczenia chirurgicznego. Jego istotą jest wyrównanie i symetryzacja siły działania mięśni okoruchowych.
Podstawą i niejednokrotnie wystarczającą metodą leczenia zeza ukrytego jest korekcja wady refrakcji za pomocą szkieł okularowych oraz tak zwane ćwiczenia fuzji. Rzadko okazuje się konieczne zastosowanie szkieł pryzmatycznych. W skrajnych przypadkach może być konieczne zastosowanie leczenia zabiegowego, podobnego do tego stosowanego w leczeniu zeza towarzyszącego.
Leczenie zespołu leniwego oka polega na zasłonięciu oka prowadzącego, tym samym zmuszając oko dotknięte wadą do pracy. Dzięki temu możliwe jest przywrócenie jego pełnej, prawidłowej funkcji. Leczeniem zeza zajmuje się okulista.
