Terapia manualna
Czym jest terapia manualna?
Terapia manualna to jedna z metod fizjoterapii będąca jednocześnie metodą holistyczną, stanowiącą niejednokrotnie alternatywę dla klasycznej fizjoterapii. Jej celem jest nie tylko złagodzenie objawów chorobowych, ale w miarę możliwości zlikwidowanie jej przyczyny. Trwała poprawa stanu zdrowia pacjenta wynika z odblokowania i mobilizacji stawów kręgosłupa bądź jego całych fragmentów, co w rezultacie powoduje przywrócenie właściwej jego ruchomości.
Terapia manualna jest metodą nieinwazyjną i naturalną metodą skupiającą w sobie diagnostykę i leczenie szeroko pojętych dysfunkcji układu ruchu, w skład którego wchodzą kości, stawy, więzadła oraz mięśnie. Podstawowym narzędziem terapeuty są jego dłonie, którymi poprzez dotyk i ucisk diagnozuje oraz leczy. Terapia manualna, w odróżnieniu od innych podobnych jej praktyk, oparta jest na zasadach i fizjologii organizmu – stąd też jej bezpieczeństwo.
Diagnostyka w terapii manualnej
Diagnostyka w terapii manualnej jest podstawowym narzędziem mającym na celu ustalenie przyczyny i rodzaju problemu zdrowotnego celem wybrania optymalnej strategii postępowania. Pierwszym etapem diagnostyki jest dokładny wywiad. Jego celem jest nie tylko dokładne określenie rodzaju i charakteru dolegliwości, ale również określenie stylu życia, narażenia na stres, a nawet współwystępowania schorzeń psychicznych.
Jest to bardzo istotne, ponieważ dolegliwości somatyczne mogą mieć przyczynę nie tylko fizyczną, ale na przykład wynikającą z narażenia na stres czy też innych czynników psychologicznych. Z tego względu kluczowa jest szczerość, otwartość i zaufanie do terapeuty.
Podstawą diagnostyki w terapii manualnej jest badanie fizykalne, podczas którego oceniana jest kondycja poszczególnych elementów układu ruchu. Oceniany jest wygląd, stan i napięcie skóry oraz położonych pod nią struktur takich jak mięśnie, powięzie czy więzadła. Badaniu poddawana jest również bolesność tych elementów, ich ruchomość i szeroko pojętą biomechamikę.
Sposoby leczenia i rodzaje zabiegów w terapii manualnej
Proces leczniczy w terapii manualnej wymaga odpowiedniego ułożenia i ustabilizowania pacjenta, aby wywierany ucisk odnosił optymalne rezultaty. Do tego celu wykorzystywany jest specjalny stół przypominający ten wykorzystywany do klasycznego masażu. Istotą samego procesu leczniczego jest wykonywanie pchnięć i ucisków w okolicy lokalizacji dotkniętej schorzeniem, w ściśle wyznaczonych do tego celu punktach.
Celem tych czynności jest przywrócenie prawidłowego ułożenia struktur przemieszczonych wskutek procesu chorobowego. Ucisk dotyczy wszystkich elementów strukturalnych, a więc skóry, tkanek miękkich, więzadeł, ścięgien, mięśni oraz nerwów. Umożliwia ona również powrót przemieszczonych krążków międzykręgowych do pierwotnej, prawidłowej pozycji.
W przypadku wzmożonego napięcia mięśniowego, prowadzi do odblokowania mięśnia, a w rezultacie do odblokowania unieruchomionego stawu.
Istnieje kilka podstawowych rodzajów zabiegów wykorzystywanych podczas terapii manualnej, dzięki którym możliwe jest osiągnięcie zamierzonego efektu.
Masaż poprzeczny – opiera się na oddziaływaniu na tkanki poprzecznie do działania sił napięcia, czyli prostopadle do włókien mięśni czy więzadeł. Dzięki temu dochodzi do poprawy ukrwienia i ruchomości tkanek, a w efekcie zmniejszenia nasilenia dolegliwości bólowych oraz zahamowanie procesów zapalnych.
Masaż funkcyjny – w tym zabiegu masaż i rozciąganie mięśnia połączone jest z wykonywaniem ruchu w stawie poddawanym terapii. Bardzo istotne jest, by zabieg odbywał się na możliwie maksymalnie rozluźnionych mięśniach. Ruch wykonywany jest w kierunku przeciwnym niż standardowych ruch mięśnia. Jego celem jest wywołanie rozluźnienia i odprężenia.
Masaż tkanek głębokich – jest to masaż subtelny, wykonywany powolnymi i długimi ruchami. Powoduje on wydłużenie i rozciągnięcie mięśni i ścięgien. Ma on na celu przede wszystkim rozluźnienie autonomicznego układu nerwowego, co prowadzi do zmniejszenia dolegliwości bólowych, poprawy postawy oraz zwiększenia zakresu ruchów i gibkości postawy. Np. drenaż limfatyczny.
Stretching – z angielskiego „rozciąganie”, jak sama nazwa wskazuje polega na rozciąganiu mięśnia bądź grupy mięśni. Najpierw konieczne jest napięcie mięśni, a po rozluźnieniu dochodzi do ich rozciągnięcia.
Neuromobilizacja – jej istotą jest bezpośrednie oddziaływanie na układ nerwowy. Poprzez wykonywania odpowiednich kombinacji ruchowych dochodzi do napinania i uruchamiania włókien nerwowych. Ma to na celu usprawnienie ruchomości i elastyczności nerwu, wskutek czego dochodzi do pobudzenia przewodnictwa nerwowego, a nawet do poprawy gojenia się tkanek.
Manipulacje stawów – czyli tak zwana chiropraktyka, której celem jest szybkie uruchomienie zablokowanego stawu.
Mobilizacje – jej zadaniem jest zapewnienie płynności ruchów stawowych.
Terapia manualna – Wskazania
Podstawowym wskazaniem do zastosowania terapii manualnej są schorzenia dotyczące kręgosłupa, takie jak dolegliwości bólowe, zmiany zwyrodnieniowe oraz wady postawy uwarunkowane skrzywieniem kręgosłupa. Może być ona również skuteczna w leczeniu zaburzeń snu, przemęczenia oraz nerwobóli.
Niejednokrotnie jest wykorzystywana jako leczenie wspomagające po niektórych zabiegach ortopedycznych takich jak na przykład rekonstrukcja więzadła krzyżowego, a także przy leczeniu chorób łąkotki.
Przeciwwskazania do terapii manualnej
Oczywiście, jak w przypadku każdego zabiegu medycznego, również terapia manualna obarczona jest pewnymi przeciwskazaniami. Nie należy jej wykonywać u osób, które w niedawnym czasie przebyły uraz mechaniczny tkanek.
Przeciwwskazania obejmują również czynne choroby nowotworowe przebiegające z zajęciem skóry lub obszaru, który ma być poddawany zabiegowi. Nie zaleca się jej wykonywania również w przypadku zaburzeń ogólnoustrojowych, zapaleń stawów oraz niewydolności krążenia mózgowego.
