Atopowe zapalenie skóry AZS – Co to jest i skąd się bierze ?
Bardzo często obecnie spotykane schorzenie dermatologiczne.
Atopowe zapalenie skóry AZS (alotropowe zapalenie skóry) jest schorzeniem mającym podłoże genetyczne. Występuje u osób, u których stwierdza się atopię. Polega na występowaniu zmian wypryskowych z towarzyszącym świądem, z często współistniejącą lichenizacją zmian. Schorzenie to charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji. W większości przypadków ma tendencję do samoistnego ustępowania.
Mechanizm jego powstawania jest wielopłaszczyznowy, ale opiera się przede wszystkim na reakcjach w obrębie układu immunologicznego organizmu. Chodzi tutaj przede wszystkim o wzmożenie aktywności limfocytów T oraz komórek posiadających receptor dla przeciwciał klasy IgE.
Ponadto w powstawaniu atopowego zapalenia skóry biorą udział również czynniki nieimmunologiczne, najczęściej związane z cytokinami. Do tej grupy należą między innymi toksyny bakteryjne czy też wirusy. Ponadto nie bez znaczenia pozostają przemiany w zakresie tak zwanych komórek tucznych, które występują w obrębie centralnego układu nerwowego.
Ponadto wyodrębniono kilka czynników, które uważa się za mogące wywoływać atopowe zapalenie skóry. Należą do nich między innymi alergeny wziewne, pokarmowe, niektóre bakterie i grzyby, alergeny kontaktowe (na przykład wełna czy też detergenty).
Jakie są cechy skóry atopowej w AZS?
Zjawiska immunologiczne i nieimmunologiczne będące podstawą powstawania atopowego zapalenia skóry to tak naprawdę jedna komponenta konieczna do rozwinięcia się choroby. Jednakże liczą się pewne predyspozycje związane z określonymi cechami konstytucjonalnymi skóry. Zalicza się do nich pewna wrodzona skłonność do nadmiernego rogowacenia, a także jej suchość.
Ponadto tendencja do łatwego obkurczania się włosowatych naczyń krwionośnych, obniżenie progu świądu oraz nadwrażliwość na zewnętrzne bodźce, zwłaszcza mechaniczne. Z tego powodu zmiany skórne charakterystyczne dla atopowego zapalenia skóry AZS występują przede wszystkich w miejscach, które na co dzień najbardziej narażone są na nacisk i drażnienie (na przykład zgięcia łokciowe czy kolanowe).
AZS – Objawy, przebieg i diagnostyka choroby
Podstawowymi wykwitami charakterystycznymi dla atopowego zapalenia skóry AZS są zmiany wypryskowe. Ten typ zmian polega na współwystępowaniu grudek wysiękowych oraz pęcherzyków. Typowa dla atopowego zapalenia skóry jest tak zwana lichenizacja zmian. W przebiegu tego procesu skóra wygląda jakby była oglądana przez szkło powiększające.
Często bywa zaczerwieniona i pękająca, pogrubiała. Niejednokrotnie, jeśli zmiany długo się utrzymują, skóra ma wygląd jak u starca. Ponadto opisanym wyżej zmianom towarzyszy często świąd i nadmierna suchość skóry.
Zmiany najczęściej umiejscawiają się w zgięciach łokciowych i kolanowych, a także w obrębie twarzy i szyi. Poza zmianami skórnymi, charakterystyczne jest nadmierne przesuszenie i łamliwość włosów, a także wygląd paznokci sprawiający wrażenie jakby były polakierowane. Często dochodzi też do przerzedzenia brwi.
W przypadku rozległych zmian z towarzyszącym im dużym świądem, czasami obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych o charakterze odczynowym.
Atopowe zapalenie skóry – kiedy występuje?
Pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry AZS uwidaczniają się często już w okresie niemowlęcym. Przebieg choroby jest przewlekły i nawrotowy, charakteryzujący się występowaniem okresów zaostrzeń i remisji. W czasie jej trwania wyodrębnia się trzy następujące po sobie fazy.
Pierwszą z nich jest faza niemowlęca, która trwa od pierwszych kilku miesięcy do momentu ukończenia drugiego roku życia. Następnie choroba wchodzi w fazę dziecięcą i utrzymuje się w niej do ukończenia dwunastego roku życia. Ostatnią fazą jest tak zwana faza młodzieńcza i osób dorosłych.
Z uwagi na stosunkowo zróżnicowany obraz kliniczny atopowego zapalenia skóry AZS u różnych pacjentów, wyodrębniono kryteria rozpoznania, spośród których wyodrębnia się duże i małe. Spełnienie 3 spośród 4 dużych kryteriów upoważniają do rozpoznania atopowego zapalenia skóry. Kryteria mniejsze pełnią rolę uzupełniającą.
Atopowe zapalenie skóry AZS – Jakie jest leczenie?
Istnieje kilka sposobów leczenia atopowego zapalenia skóry AZS. Jeżeli został zidentyfikowany czynnik wywołujący reakcję alergiczną, wtedy przede wszystkim należy go wyeliminować. Stosuje się zarówno leczenie ogólne, obejmujące różnego rodzaju leki przeciwalergiczne, jak i miejscowe.
W tej dziedzinie bardzo wysoką skuteczność wykazuje fototerapia przy wykorzystaniu specjalnych lamp emitujące promieniowanie UVB – laser ekscimerowy.
Laser ekscimerowy jest bardzo skuteczny w leczeniu atopowego zapalenia skóry AZS.
W poważniejszych przypadkach często stosujemy leki immunomodulujące mające na celu zmodyfikowanie funkcjonowanie układu odpornościowego i jego przyhamowanie, co powoduje osłabienie reakcji alergicznej i zmniejszenie objawów atopowego zapalenia skóry AZS.
Ponadto stosujemy miejscowo takie środki jak emolienty, zawiesiny, pasty zawierające sterydy lub leki immunosupresyjne.
Ważne jest, by unikać środków zawierających lanolinę, gdyż może ona wywoływać nadwrażliwość i powodować nasilenie objawów.
Po wyleczeniu zmian można również stosować terapię proaktywną inhibitorami kalcyneuryny w maści.
Stosuje się także leczenie ogólne, obejmujące różnego rodzaju leki przeciwalergiczne, jak i miejscowe oraz modyfikację codziennej pielęgnacji skóry (np. krótkie kąpiele w letniej temperaturze wody)
Kluczowa jest też odpowiednia pielęgnacja skóry atopowej AZS. Sposób dbania o nią najlepiej i najbezpieczniej ustalić ze swoim dermatologiem.
Atopowe zapalenie skóry AZS
