Nużeniec
Co to jest nużeniec i czym jest nużyca?
Nużeniec jest bezkręgowcem zaliczanym do rodziny roztoczy, grupy organizmów, która liczy sobie ponad 30 tysięcy gatunków. Wyróżniono dwa podstawowe rodzaje tego pasożyta. Pierwszym z nim jest nużeniec ludzki, drugim zaś nużeniec krótki. Są to bardzo niewielkie organizmy, niewidoczne gołym okiem.
Osiągają zaledwie 0,4mm, przy czym samce są zazwyczaj mniejsze od samic. Spektrum ubarwienia nużeńca znajduje się pomiędzy kolorem białym a żółtym.
Ciało nużeńca składa się z trzech części, przy czym największa z nich jest wyraźnie poszerzona oraz poprzecznie prążkowana, a swoim rozmiarem znacznie przewyższa pozostałe dwie razem wzięte. Posiada cztery pary odnóży. Może poruszać się z prędkością od 8 do 16mm na dobę.
Nużeńce bytują przede wszystkim w okolicach brwi, rzęs, ust, a także owłosionej skóry głowy. Odżywiają się przede wszystkim komórkami nabłonkowymi, a także lipidami oraz wydzieliną produkowaną przez gruczoły łojowe. Cykl życiowy nużeńca rozpoczyna się z chwilą kopulacji samca i samicy, która odbywa się na powierzchni skóry.
Następnie samica nużeńca składa jaja do mieszków włosowych. W jednym mieszku włosowym może zostać umieszczonych od 25 do 30 jaj. Z jaj wykluwają się larwy, które następnie przeobrażają się w nimfy, a w kolejnym etapie w formy dorosłe. Pełen cykl rozwojowy nużeńca zazwyczaj trwa nie dłużej niż 4 tygodnie.
Nużyca, czyli demodekoza jest bardzo powszechną, przewlekłą chorobą pasożytniczą. Jej powszechność wynika z faktu, iż większość dorosłych ludzi jest nosicielami nużeńca.
Jakie są przyczyny nużycy?
Nużyca jest chorobą charakteryzującą się bardzo dużym stopniem zaraźliwości. Jej najczęstszą przyczyną jest bezpośredni kontakt z osobą zarażoną, bądź też zaniedbania higieniczne. Jaja nużeńca mogą roznosić się praktycznie wszędzie. Występują w kurzu, powietrzu, a nawet prądzie elektrycznym. Zarażenie następuje nie tylko poprzez kontakt bezpośredni, ale może do niego dojść nawet w przypadku przebywania w jednym pomieszczeniu z osobą zarażoną.
Nużeniec transmitowany jest także przez używanie tych samych przyborów toaletowych. Do zarażenia może dojść w salonie fryzjerskim, kosmetycznym, a nawet w drogeriach handlowych. Jednakże, pomimo łatwości w rozprzestrzenianiu się zarażenia, do rozwoju pełnoobjawowej nużycy nie dochodzi tak łatwo.
Występuje ona u osób zaliczających się do grup podwyższonego ryzyka, między innymi u alergików, osób w podeszłym wieku, osób żyjących w przewlekłym stresie, a także u tych z zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz hormonalnej.
Jakie są objawy zarażenia nużeńcem?
Rozpoznanie zarażenia nużeńcem na wczesnym jego etapie jest bardzo trudne, ponieważ przebiega w sposób łagodny i bezobjawowy. W początkowym etapie fazy objawowej, mogą pojawić się nieznacznie nasilone świąd i pieczenie powiek, zaczerwienienie oczu oraz ogólnie gorsze samopoczucie. W kolejnym etapie dochodzi do zapalenia mieszka włosowego lub gruczołu łojowego, co z kolei prowadzi do wystąpienia gorączki, stanu zapalnego, a także powstania ropnia.
Mogą pojawiać się zmiany skórne o charakterze grudek lub krostek. Zmiany te mogą imitować zmiany trądzikowe, ale nużyca może również przebiegać równolegle z trądzikiem, co dodatkowo utrudnia postawienie prawidłowego rozpoznania choroby. Mogą pojawiać się także zaskórniki. W skrajnie nasilonych przypadkach, może dochodzić do niebezpiecznych objawów ocznych, takich jak zapalenie brzegów powiek, alergiczne zapalenie powierzchni oka, a nawet zespół suchego oka.
Jak się diagnozuje obecność nużeńca?
Bardzo ważne jest, by pamiętać, że badanie na obecność nużeńca powinno się wykonać każdorazowo przy wystąpieniu jakichkolwiek powikłań skórnych. Badanie to jest bardzo proste. Pobiera się materiał pod postacią zeskrobin z naskórka, brwi, czy rzęs, który oceniany jest pod mikroskopem pod kątem fizycznej obecności pasożytów. Ocena przeprowadzana jest przez mikrobiologa, i zazwyczaj nie zajmuje więcej niż 10 minut.
Jak leczyć zarażenie nużeńcem?
Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, leczenie zarażenia nużeńcem oraz nużycy jest procesem przewlekłym, wieloetapowym i trudnym. Oczywiście dobór metod terapeutycznych zależy od nasilenia i stopnia zaawansowania zarażenia oraz objawów chorobowych.
W pierwszym etapie leczenia, konieczne jest fizyczne wyeliminowanie obecności nużeńca na skórze. Kluczowe jest tutaj skuteczne i całkowite wyeliminowane wszystkich form pasożyta, niezależnie od stadium rozwojowego. Ten etap leczenia polega przede wszystkim na stosowaniu preparatów zewnętrznych o działaniu pasożytobójczym.
Najpopularniejszymi preparatami wykorzystywanymi w tym celu są 1-2% maść rtęciowa, maść metronidazolowa, czy krem z 5% permetryną. Ponadto można stosować sulfacetamid, antybiotyki, a także leki przeciwgrzybicze.
Drugim, dużo trudniejszym etapem leczenia nużycy, który może być rozpoczęty dopiero po wyeliminowaniu wszystkich pasożytów, jest usuwanie następstw wywołanych przez infekcję. Wpisują się tutaj działania mające odbudowanie prawidłowego stanu skóry, a także oczu. Najczęściej lekarzem stwierdzającym nużycę i leczącym ją jest okulista.
