Trudno gojące się rany
Czym jest i jak powstaje rana?
Rana jest stanem, w którym dochodzi do uszkodzenia bądź przerwania ciągłości tkanek pod wpływem działania czynnika uszkadzającego. Czynnik ten może być zarówno zewnętrzny, taki jak uraz mechaniczny, chemiczny czy termiczny. Może być również endogenny, wynikający z różnych stanów chorobowych takich jak niedokrwienie tętnicze, niewydolność żylna, zakażenia o różnej etiologii, czy też zmiany troficzne, jak na przykład odleżyny.
Najczęstszym mechanizmem powstania rany jest zadziałanie ostrego przedmiotu, takiego jak ostrze noża. W zależności od siły działania urazu oraz głębokości jego penetracji, rana może mieć różną głębokość, a co za tym idzie różne struktury mogą być uszkodzone.
Inny mechanizm powstawania ran działa, jeśli są one wynikiem działania tępego przedmiotu. Tego typu rany są zazwyczaj dużo bardziej skomplikowane i trudniej się goją, gdyż oprócz przerwania ciągłości skóry dochodzi często do uszkodzenia otaczających tkanek. Gojenie ich jest zazwyczaj dłuższe, a ryzyko zakażenia większe.
Trudno gojące się rany – Jakie są rodzaje ran?
Rany klasyfikowane są w zależności od rodzaju oraz siły działającego czynnika uszkadzającego. Najczęściej wyróżnia się rany cięte, kłute, szarpane, kąsane, tłuczone i postrzałowe. Bardzo często oprócz uszkodzenia skóry oraz naskórka dochodzi do uszkodzenia struktur położonych głębiej, takich jak powięzie, naczynia, mięśnie czy włókna nerwowe. Im więcej struktur jest uszkodzonych, i im są one rozleglejsze, tym trudniejsze i dłuższe jest gojenie się rany, a ryzyko powstania blizny wyższe.
Jak wygląda prawidłowe gojenie się ran?
Prawidłowy proces gojenia się ran składa się z czterech etapów. Pierwszym z nich jest krzepnięcie krwi. W ciągu kilku minut od powstania rany, dochodzi do gromadzenia się płytek krwi i przyklejaniu ich w miejscu uszkodzenia. Uwalniają one szereg czynników inicjujących proces gojenia oraz powodują wytworzenie siatki włóknikowej. Prowadzi to do powstania skrzepu.
Następnie dochodzi do miejscowego stanu zapalnego, w trakcie którego dochodzi do eliminacji uszkodzonych i martwych komórek, a także patogenów mogących być czynnikiem sprawczym nad każenia rany. W kolejnym etapie dochodzi do powstawania nowych naczyń krwionośnych odżywiających tkankę, dochodzi do wzmożonych podziałów komórkowych oraz syntezy włókien kolagenowych i elastynowych. Wreszcie, w ostatnim etapie dochodzi do przebudowy tkanki, dojrzewania komórek i usunięcia niepotrzebnych elementów.
Trudno gojące się rany – sposoby gojenia
Wyróżnia się dwa zasadnicze sposoby gojenia się ran. Pierwszym z nich jest gojenie pierwotne, przez tak zwany rychłozrost. Ten rodzaj jest najkorzystniejszy, i bardzo często kończy się bez pozostawienia blizny. Dochodzi do niego kiedy rana jest precyzyjna, a brzegi równe. Umożliwia to złączenie brzegów rany np. przez ich zszycie, oraz regenerację skóry bez ubytku tkankowego.
Drugi rodzaj gojenia to gojenie wtórne, przez ziarninowanie. Dochodzi do niego najczęściej w przebiegu dużych ran, z ubytkami tkankowymi. Rozpoczyna się wytworzeniem ziarniny w dnie rany. Powstaje ona z wrastających naczyń krwionośnych. Ziarnina stanowi podstawę do regeneracji tkanki. Gojenie przez ziarninowanie zazwyczaj wiąże się z pozostawieniem blizny.
Kiedy gojenie się ran jest utrudnione?
Istnieją stany chorobowe, które związane są z utrudnionym gojeniem ran. Należą do nich przede wszystkim stany związane z niedokrwieniem i niedotlenieniem tkanek, zakażenia, nadmierne wysuszenie rany, dysfunkcje układu immunologicznego, cukrzyca, stosowanie steroidów, niedożywienie, osłabienie.
Skutecznym zabiegiem jest osocze bogatopłytkowe.
