Przewlekły ból
Czym jest i jak powstaje ból?
Ból jest przykrym, subiektywnym doświadczeniem zarówno zmysłowym jak i emocjonalnym, które wynika z uszkodzenia tkanek, bądź też jest zwiastunem nadchodzących nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. W organizmie występują specjalne receptory, dzięki którym odczuwanie bólu jest możliwe. Noszą one nazwę nocyceptorów. Możliwość odczuwania bólu nazywana jest nocycepcją.
Organizm przez cały czas jest bombardowany różnego rodzaju bodźcami, zarówno biologicznymi, mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi, jak i elektrycznymi. Jeżeli ich siła jest niewielka, zazwyczaj są one przez nas nieodczuwalne. Jednakże jeżeli zostanie przekroczony tak zwany próg bólu, uszkodzone przez bodziec komórki wydzielają specyficzne dla tego stanu substancje zwane neuroprzekaźnikami. Ich wyrzut do krwioobiegu powoduje pobudzenie nocyreceptorów.
Sygnał jest przewodzony za pomocą nerwów obwodowych czuciowych od nocyreceptorów do rdzenia kręgowymi, a następnie specjalnymi drogami rdzeniowymi do odpowiedniego ośrodka w mózgu. Co ciekawe, istnieje specjalny rodzaj receptorów odczuwania ból, które są zlokalizowane w narządach wewnętrznych. Są to tak zwane ciche receptory, które są odporne na działanie bodźców jako takich, natomiast są uaktywniane przez stan zapalny. Oczywiście proces modulacji przewodzonego bólu jest procesem bardzo skomplikowanym i obejmuje również hamowanie przewodzenia bodźców bólowych w przypadku ich dużego nasilenia.
Czym charakteryzuje się ból przewlekły?
Ból przewlekły jest bólem patologicznym, związanym z wystąpieniem swego rodzaju przebudowań w układzie nerwowym. Trwa on zazwyczaj powyżej 3 miesięcy, w związku z powyższym jego funkcja ostrzegawcza zostaje utracona. Ból ten utrzymuje się przez dłuższy okres czasu niż bodziec, który był jego przyczyną. Działanie przeciwbólowe w sytuacji tego rodzaju bólu jest skomplikowane.
W przypadku bólu przewlekłego, często dochodzi do różnego rodzaju modyfikacji wrażliwości receptorów bólowych. Zjawisko to może przejawiać się na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest hiperalgezja, polegająca na zwiększeniu się wrażliwości na bodziec bólowy wywołujący ból w normalnych warunkach. Drugi mechanizm to tak zwana allodynia, czyli odczuwanie bólu w reakcji na bodziec, który standardowo bólu nie wywołuje.
Istnieje wiele przyczyn przewlekłego bólu. Najczęstszymi schorzeniami, w którym się go obserwuje są przede wszystkim choroba zwyrodnieniowa stawów (niezależnie od lokalizacji), choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, migrena, czy też na przykład choroby nowotworowe. Niestety dzisiejsza medycyna nie zna leku, który raz na zawsze umożliwiłby uporanie się z przewlekłym bólem.
Jak obiektywnie ocenić nasilenie bólu?
Wbrew temu co mogłoby się wydawać, istnieje możliwość obiektywnej oceny natężenia bólu. W tym celu opracowano różnego rodzaju skale. Do przykładowych skal należą:
- Skala wzrokowo-analogowa – jest to graficzna skala opisowa, w której pacjent określa stopień natężenia bólu na specjalnej linijce o długości 10cm, gdzie 0 to całkowity brak bólu, a 10 to najsilniejszy ból jaki można sobie wyobrazić.
- Skala numeryczna – określenie natężenia bólu w skali 0-10.
- Skala słowna – jest to skala która określa ból w sposób opisowy. Opiera się na skali czterostopniowej (brak bólu, ból słaby, ból umiarkowany, ból silny) bądź pięciostopniowej, tak zwanej skali Likkera (brak bólu, ból słaby, ból umiarkowany, ból silny, ból nie do zniesienia).
Ponadto istnieje szereg różnego rodzaju kwestionariuszy, które są wypełniane przez pacjenta, a tym samym umożliwiają ocenę nasilenia bólu.
Przewlekły ból – Jak leczy się?
Metod leczenia bólu jest tyle co jego przyczyn, czyli bardzo wiele i są one bardzo zróżnicowane. Z grubsza można jednak wysnuć kilka wspólnych mianowników. Oczywiście podstawową metodą leczenia bólu, który zazwyczaj jest objawem a nie chorobą samą
w sobie, jest leczenie przyczynowe schorzenia, które wywołuje dolegliwości.
Oczywiście podstawową metodą leczenia bólu jako takiego jest farmakoterapia obejmująca bardzo szeroki zakres i wiele grup leków począwszy od dostępnych bez recepty niesteroidowych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, skończywszy na bardzo silnych, narkotycznych lekach. W niektórych przypadkach, zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z bólami powodowanymi chorobami z zakresu ortopedii czy reumatologii, doskonałą metodą walki z bólem są zabiegi fizjoterapeutyczne np. masaż.
Również współczesna medycyna estetyczna oferuje możliwości radzenia sobie z przewlekłym bólem.
Bardzo skutecznym zabiegiem jest ledoterapia.
