Kamica pęcherzyka żółciowego
Czym jest kamica pęcherzyka żółciowego?
Kamica pęcherzyka żółciowego jest schorzeniem polegającym na wytwarzaniu się złogów w obrębie tego narządu. Najczęściej zbudowane są one na bazie cholesterolu, trochę rzadziej występują kamienie mieszane, a najrzadziej te zbudowane z bilirubiny oraz innych barwników. Schorzenie to dwukrotnie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Częstość jego występowania rośnie wraz z wiekiem.
Skąd się bierze kamica pęcherzyka żółciowego?
Aby zrozumieć mechanizm powstawania kamicy pęcherzyka żółciowego, należy zdać sobie sprawę ze specyfiki składu żółci. W 80% składa się ona z wody, a resztę jej składników stanowią kwasy tłuszczowe, fosfolipidy oraz cholesterol. Do prawidłowego jej funkcjonowania ważne jest zachowanie odpowiednich proporcji tych związków, co umożliwia utrzymywanie nierozpuszczalnego w wodzie cholesterolu w formie, która nie powoduje jego wytrącania się z roztworu.
W przypadku, kiedy dojdzie do zaburzenia tych proporcji mamy do czynienia z tak zwaną żółcią litogenną. W tej sytuacji zawartość cholesterolu w roztworze jest wyższa niż pozostałe składniki są w stanie stabilizować. W związku z powyższym dochodzi do wytrącania się pojedynczych kryształków cholesterolu, a następnie, na ich podstawie, wytwarzania się złogów nazywanych potocznie kamieniami.
Istnieją różne czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia kamicy pęcherzyka żółciowego. Należą do nich między innymi obciążenia genetyczne, płeć żeńska, ciąża, wiek, dieta bogatocholestertolowa, otyłość, stosowanie leków zawierających klofibrat bądź estrogeny, a także schorzenie zwane zespołem utraty kwasów żółciowych.
Jak się objawia kamica pęcherzyka żółciowego?
W około 75% przypadków, kamica pęcherzyka żółciowego jest schorzeniem całkowicie bezobjawowym, wykrywanym zupełnie przypadkowo na przykład w czasie kontrolnego badania ultrasonograficznego jamy brzusznej. Pozostałe przypadki to tak zwana kamica objawowa. Najbardziej powszechnym symptomem kamicy żółciowej jest tak zwana kolka żółciowa, której często towarzyszą wymioty, przejściowa żółtaczka oraz odbijania. Charakteryzuje się ona ostrym bólem zlokalizowanym w prawym podżebrzu.
Kolka żółciowa spowodowana jest zazwyczaj przemieszczaniem się kamienia przez przewód żółciowe wspólny. Małe złogi po przejściu przez powyższy są wydalane do dwunastnicy, jednakże w przypadku większych kamieni może to być bardzo bolesne, a także może wywoływać zastój w drogach żółciowych. Najbardziej krytycznym punktem dla przejścia przez złóg jest brodawka Vatera, która po pierwsze jest najwęższym miejscem, a po drugie może zostać dodatkowo obkurczona poprzez działanie różnych czynników endogennych i egzogennych.
Ponadto mogą występować również inne, niespecyficzne objawy lokalizujące się w jamie brzusznej. Kamica pęcherzyka żółciowego może się również manifestować poprzez ucisk, uczucie pełności w prawym nadbrzuszu, niechęć do niektórych pokarmów i napojów, szczególnie do potraw tłustych i wzdymających.
Jak rozpoznać kamicę pęcherzyka żółciowego?
Oczywiście podstawę do rozpoznania kamicy pęcherzyka żółciowego stanowi wywiad obejmujący charakterystyczne objawy kliniczne, a także potencjalne czynniki ryzyka zachorowania. Drugim podstawowym elementem niezbędnym do postawienia diagnozy jest badanie fizykalne, podczas którego lekarz zazwyczaj stwierdza bolesność w prawym podżebrzu, obecność tak zwanego objawu Chełmońskiego w połączeniu z żółtaczką.
W badaniach laboratoryjnych stwierdza się zwiększoną liczbę leukocytów, a także podwyższoną aktywność wskaźników stanu zapalnego. Niejednokrotnie także obserwuje się zwiększoną aktywność aminotransferaz, a także stężenie bilirubiny, fosfatazy alkalicznej,
a także gammaglutamylotransferazy.
Najczulszą i najszybszą metodą, która pozwala potwierdzić rozpoznanie kamicy pęcherzyka żółciowego jest badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej. Możemy w nim zaobserwować zwiększenie rozmiarów pęcherzyka żółciowego, zmianę jego kształtu, a także różne nieprawidłowości w obrębie jego ściany.
Ponadto można zaobserwować struktury wytwarzające cienie akustyczne, czyli złogi w pęcherzyku żółciowym. Badanie ultrasonograficzne pozwala nie tylko na stwierdzenie ewentualnej obecności kamieni, ale także na określenie ich kształtu, rozmiaru oraz szerokości przewodu żółciowego. Jest to istotne dla określenia ryzyka wystąpienia ostrej kolki żółciowej.
Jak leczyć kamicę pęcherzyka żółciowego?
Konieczność oraz metoda leczenia kamicy pęcherzyka żółciowego zależy przede wszystkim od rozległości, a także zaawansowania schorzenia. W przypadku małych złogów i bezobjawowej kamicy, najczęściej nie wymaga ona w ogóle leczenia i wystarczająca jest jedynie kontrola mająca na celu wychwycenie ewentualnego wzrostu rozmiarów kamieni.
Przy złogach dużych rozmiarów, które jednakże nie powodują objawów, najczęściej stosowane jest niechirurgiczne leczenie zachowawcze. Zazwyczaj obejmuje ono doustne stosowanie preparatów kwasów żółciowych, których zadaniem jest przywrócenie równowagi pomiędzy stężeniami cholesterolu, fosfolipidów oraz kwasów żółciowych, czego efektem jest rozpuszczanie kamieni żółciowych.
W przypadku objawowej kamicy pęcherzyka żółciowego konieczne jest zastosowanie leczenia operacyjnego, które najczęściej polega na zabiegu usunięciu pęcherzyka żółciowego. W dzisiejszych czasach zazwyczaj wykonuje się go techniką laparoskopową.
Jakie mogą być powikłania kamicy pęcherzyka żółciowego?
Najczęstszym powikłaniem kamicy pęcherzyka żółciowego jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. Ponadto może dojść do perforacji pęcherzyka żółciowego, niedrożność przewodu pęcherzykowego, a także wystąpienia tak zwanego pęcherzyka porcelanowego. W tym przypadku konieczne jest jego usunięcie, gdyż na jego podłożu może rozwinąć się bardzo niebezpieczny rak pęcherzyka żółciowego.
