Insulinooporność słaba reakcja tkanek na insulinę
Insulinooporność
Insulina i jej działanie
Insulina to hormon wydzielany przez komórki trzustkowych wysp Langerhansa, stanowiących wewnątrzwydzielniczą część tego gruczołu. Jest to jeden z kluczowych hormonów dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, regulujący gospodarkę przede wszystkim węglowodanową, a pośrednio także białkową oraz lipidową.
Do jej podstawowych funkcji należy regulowanie poziomu glukozy we krwi poprzez pobudzanie jej transportu do wnętrza komórki, gdzie może być ona wykorzystana jako podstawowy substrat do wielu procesów metabolicznych, takich jak np. oddychanie komórkowe. Ponadto bierze udział w przekształcaniu węglowodanów w kwasy tłuszczowe, a także, poprzez dostarczanie niektórych aminokwasów, odgrywa rolę w procesach syntezy białek.
Jakie są przyczyny insulinooporności?
Podstawową przyczyną powstawania insulinooporności jest otyłość pokarmowa związana przede wszystkim ze zwiększoną ilością tkanki tłuszczowej trzewnej. Istotą problemu jest fakt, iż tkanka ta wykazuje aktywność wewnątrzwydzielniczą, a hormony przez nią wydzielane działają przeciwstawnie do insuliny.
Im więcej trzewnej tkanki tłuszczowej, tym większe stężenie tych hormonów, a co za tym idzie silniej wyrażone ich działanie. Ponadto tkanka ta uwalnia wolne kwasy tłuszczowe we krwi, a wzrost ich stężenia powoduje proces polegający na wykorzystywanie ich jako substrat energetyczny zamiast glukozy.
Rezultatem tego jest wzrost stężenia tego węglowodanu we krwi, co z kolei wywołuje zwiększenie intensywności produkcji insuliny prowadzące bezpośrednio do hiperinsulinemii.
Ostatnio coraz częściej pojawiają się tezy o potencjalnej roli czynników genetycznych w wywoływaniu insulinooporności.
Poza wyżej wymienionymi bezpośrednimi przyczynami, wyodrębniono również różnorakie czynniki mogące zwiększać ryzyko wystąpienia tego stanu.
Należą do nich między innymi ciąża, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niektóre schorzenia takie jak niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, akromegalia, marskość wątroby, a także przyjmowanie niektórych leków, w tym środków antykoncepcyjnych.
Jak się objawia insulinooporność?
Niestety, objawy insulinooporności są bardzo niespecyficzne co w znaczący sposób utrudnia rozpoznanie. Często obserwuje się bóle głowy, rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji, nadmierną potliwość i przewlekłe zmęczenie. Pojawiają się problemy ze snem występujące w nocy przy jednoczesnej patologicznej senności występującej bezpośrednio po spożyciu posiłku.
Typowe jest pojawianie się nieodpartej chęci na jedzenie słodyczy, a także napady wilczego głodu bezpośrednio po posiłkach. Bardzo charakterystycznymi dla insulinooporności objawami, często kierującymi na właściwe rozpoznanie jest bardzo duża tendencja do tycia przy jednoczesnym bardzo dużym utrudnieniu w redukcji wagi pomimo stosowania prawidłowej diety oraz dużej aktywności fizycznej.
Jak się rozpoznaje insulinooporność?
Jak dotąd nie ma jednego, konkretnego badania pozwalającego z całą pewnością rozpoznać insulinooporność. Bardzo ważny jest obraz kliniczny z występowaniem charakterystycznych dla tego stanu objawów. W diagnostyce laboratoryjnej stosuje się ocenę tych samych parametrów, które są wykorzystywane w diagnostyce cukrzycy.
Należą do nich między innymi stężenie glukozy we krwi, doustny test obciążenia glukozą, czy też stężenie tak zwanego peptydu C. Można stosować wyliczenia specyficznych wskaźników, takich jak metoda klamry metabolicznej, czy metoda HOMA.
Jednakże parametry te pozwalają na stwierdzenie chorób często będących następstwem insulinooporności, a nie bezpośrednie rozpoznanie. Do schorzeń tych należą przede wszystkim stan przedcukrzycowy oraz cukrzyca typu 2.
Jak się leczy insulinooporność?
Absolutną podstawą leczenia insulinooporności jest postępowanie niefarmakologiczne, którego celem jest zredukowanie masy ciała. Bardzo ważne jest stosowanie diety opartej o produkty z niskim indeksem glikemicznym oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Warto rozważyć współpracę z dietetykiem, który w profesjonalny sposób pomoże ustalić odpowiedni jadłospis.
Bardzo pomocna jest rezygnacja bądź przynajmniej ograniczenie używek takich jak palenie tytoniu czy spożywanie alkoholu. Ostatnie doniesienia naukowe przedstawiają tezę, że pozytywny wpływ na leczenie insulinooporności jest suplementacja preparatami maślanu sodu. W przypadku konieczności zastosowania leczenia farmakologicznego, zalecana jest metformina, która również jest podstawowym lekiem wykorzystywanym w terapii cukrzycy typu 2.
Jakie mogą być potencjalne powikłania insulinooporności?
Podstawowym schorzeniem, do którego może prowadzić insulinooporność jest oczywiście cukrzyca typu 2, bezpośrednio z niej wynikająca. Jednakże wynikiem insulinooporności mogą być również inne choroby, takie jak miażdżyca tętnic obwodowych, niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy zespół policystycznych jajników.
