Tłuszczaki, rozrost tkanki tłuszczowej

lek. med. Włodzimierz Rosiński

Specjalista chirurg z wieloletnim stażem, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej. Uczestnik licznych kongresów i szkoleń.

Trener technik Aptos, blefaroplastyki, liposukcji, zabiegów medycyny estetycznej – poleca laser tulowy. Ulubiony zabieg to plastyka powiek.

Członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Ageing, FUE Europe.

Tłuszczaki

Czym są i jak powstają tłuszczaki?

Tłuszczaki to nowotwory łagodne wywodzące się z tkanki tłuszczowej. Mają one charakter dobrze ograniczonego guza otoczonego torebką łącznotkankową, który jest wypełniony tkanką tłuszczową. Guzy te mają łagodny charakter, czyli nie mają zdolności naciekania poza torebkę łącznotkankową ani tworzenia przerzutów odległych. Nie stanowią wręcz zagrożenia dla zdrowia i życia.

Tłuszczaki lokalizują się najczęściej w obrębie tkanki podskórnej, ale mogą również występować w innych lokalizacjach takich jak narządy miąższowe typu wątroba. Mogą występować zarówno pojedynczo jak i w formie tłuszczaków mnogich. Zazwyczaj pojawiają się u osób po 40 roku życia. Pomimo, że nie są groźnym schorzeniem, poprzez wzrastanie mogą stanowić istotny defekt kosmetyczny.

Przyczyny powstawania tłuszczaków nie zostały jednoznacznie określone. Istnieje kilka teorii mogące tłumaczyć genezę tych nowotworów. Jedna z nich mówi o czynnikach genetycznych. Inna zaś przedstawia wersję, jakoby stany zapalne oraz cząsteczki wydzielane przez układ immunologiczny stymulują nadmierne podziały komórek tłuszczowych. Żadna z tych teorii nie została jednak potwierdzona.

Pomimo braku jednoznacznych informacji tłumaczących dlaczego powstają tłuszczaki, wyodrębniono pewne czynniki ryzyka, których występowanie sprzyja tworzeniu się łagodnych guzów tłuszczowych. Należą do nich przede wszystkim wiek pomiędzy 40 a 60 rokiem życia, przebyty przez pacjenta lub członka jego rodziny nowotwór złośliwy, nadwaga, miejsce po urazie, a także obecność pewnych schorzeń, które same w sobie mogą predysponować do powstawania tłuszczaków. Należą do nich stosunkowo rzadkie zespoły chorobowe takie jak choroba Decruma, choroba Cowden, choroba Madelunga, czy zespół Gardnera.

przeszczep włosów metodą FUE

Jakie są rodzaje tłuszczaków?

Tłuszczaki są guzami charakteryzującymi się różnorodną budową histopatologiczną. Na podstawie tych różnic wyróżniono kilka rodzajów tłuszczaków, z których najpopularniejsze przedstawiono poniżej:

Naczyniakotłuszczak – jest to guz tłuszczowy, w obrębie którego występuje duża ilość naczyń krwionośnych.

Zimowiak – jest to bardzo rzadko spotykany rodzaj tłuszczaka, występujący głównie
u niemowląt.

Tłuszczak – bardzo dobrze odgraniczony guz, ubogonaczyniowy, pojedynczy.

Lipoblastoma – jest to rodzaj tłuszczaka występujący przede wszystkim u małych dzieci oraz niemowląt. Pomimo swojego łagodnego charakteru, wymaga różnicowania
z tłuszczakomięsakiem, który z kolei jest bardzo złośliwym nowotworem.

Mięśniakotłuszczak – łagodny, dobrze odgraniczony guz, zbudowany z tkanki tłuszczowej oraz mięśniowej.

Myelolipoma – guz zbudowany z tkanki tłuszczowej oraz tkanki szpiku kostnego.

Tłuszczak z komórek wrzecionowatych, tłuszczak wielopostaciowy – zmiana posiadająca liczne komórki tłuszczowe oraz niewielką ilość drobnych naczyń krwionośnych.

Jak się objawiają tłuszczaki?

Podstawowym objawem tłuszczaka zlokalizowanego w tkance podskórnej jest obecność dobrze wyczuwalnego, miękkiego, niebolesnego guza. Zmiana jest ruchoma zarówno względem skóry, jak i podłoża. Pod wpływem ucisku na chwilę ulega odkształceniu. Charakteryzuje się powolnym wzrostem, mogąc osiągać rozmiary nawet do kilkunastu kilometrów oraz wagę do kilku kilogramów.

Oczywiście do takich sytuacji dochodzi w przypadku braku odpowiedniego leczenia. Zazwyczaj nie towarzyszą jej objawy ogólne takie jak gorączka, ból, poty nocne czy ubytek masy ciała. Dużo bardziej skomplikowana jest symptomatologia tłuszczaków występujących narządowo. W zależności od lokalizacji mogą występować takie objawy jak niedokrwistość, nadciśnienie tętnicze, żółtaczka, upośledzenie funkcjonowania nerek, zaburzenia krzepnięcia, obrzęki obwodowe, zaburzenia oddychania
i inne.

Bardzo ważne jest, aby zauważając zmianę budzącą podejrzenie tłuszczaka skonsultować się z lekarzem. W znakomitej większości przypadków rozpoznanie możliwe jest do postawienia na podstawie obrazu klinicznego. W przypadkach wątpliwych wykonuje się przezskórne USG zmiany, a w sytuacji dalszych wątpliwości pobiera się biopsję chirurgiczną i ostateczną diagnozę stawia się na podstawie badania histopatologicznego.

Jak się leczy tłuszczaki?

Podstawową metodą leczenia tłuszczaków jest zabieg chirurgiczny. W przypadku pojedynczego tłuszczaka jest on wykonywany w znieczuleniu miejscowym, w przypadku tłuszczaków mnogich konieczne jest zastosowanie leczenia ogólnego. Zabieg polega na nacięciu tkanek i usunięciu guza wraz z torebką łącznotkankową, a następnie zaszyciu rany. Usunięty guz obowiązkowo poddawany jest badaniu histopatologicznemu mającemu na celu ustalenie z całą pewnością rozpoznania, co umożliwia zakończenie procesu leczenia tego schorzenia.

Innym sposobem leczenia tłuszczaków jest ostrzykiwanie zmiany steroidami. Leki podawane są w zastrzykach bezpośrednio do guza, powodując stopniowe zmniejszanie jego rozmiarów. Metoda ta ma jednak dwie podstawowe wady. Po pierwsze nie daje możliwości całkowitego usunięcia tłuszczaka, a jedynie zmniejsza jego rozmiary. Po drugie nie ma możliwości wykonania badania histopatologicznego.

Jednakże również współczesna medycyna estetyczna daje możliwości raczenia sobie z tym schorzeniem. Metodą proponowaną przez tę dziedzinę medycyny jest liposukcja laserowa. Zalecana jest szczególnie u osób posiadających mnogie, wieloguzkowe zmiany, a na przykład istnieją u nich przeciwwskazania do znieczulenia ogólnego.

W czasie zabiegu lekarz umieszcza niewielkich rozmiarów sondę w okolicy tłuszczaka. Zadaniem sondy jest odessanie tkanki tłuszczowej z wnętrza guza. Następnie specjalną kaniulą usuwa się torebkę łącznotkankową opróżnioną z tłuszczu. Dodatkową zaletą tej metody jest to, iż nie pozostawia ona blizn.

Urządzeniem, które bezboleśnie wykonuje liposukcję laserową.

Czy są sposoby zapobiegania powstawaniu tłuszczaków?

Tak naprawdę, biorąc pod uwagę potencjalne mechanizmy powstawania tłuszczaków oraz czynniki ryzyka ich wystąpienia, praktycznie nie ma możliwości profilaktyki pojawienia się tłuszczaków. Jedyny czynnik ryzyka, któremu możemy przeciwdziałać to unikanie urazów.

Dlatego bardzo ważna jest samoświadomość i obserwacja własnego ciała tak, aby w przypadku zaobserwowania podejrzanych zmian jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Jest to o tyle istotne, że sami nie jesteśmy w stanie określić, czy mamy do czynienia z łagodnym tłuszczakiem, czy może z tłuszczakomięsakiem, który jest nowotworem o wysokim stopniu złośliwości.

Tłuszczak

Tłuszczak jest rosnącą pod skórą masą, która najczęściej przybiera postać guza. Zalicza się on do tak zwanej grupy nowotworów niezłośliwych. Nie stanowi zagrożenia dla życia, stąd nie należy się go obawiać, jednakże może stanowić problem natury estetycznej i wpływać na nasz dyskomfort psychiczny, powodując kompleksy.

Czym jest tłuszczak i jakie są objawy?

Występujący pojedynczo bądź w skupiskach, tłuszczak jest dolegliwością, na którą najczęściej narażone są osoby między 40, a 60 rokiem życia, chociaż może pojawić się także u ludzi zarówno młodszych, jak i starszych. Najczęściej występuje na brzuchu, placach, rękach, pośladkach, a także na policzkach. Może on również występować na narządach wewnętrznych i wówczas może sprawiać problemy zdrowotne.

Tłuszczak jest zbudowany z torebki łącznotkankowej, w której zbiera się tłuszcz i przyjmuje formę przesuwalnego, miękkiego guza umieszczonego pod skórą. Tłuszczak rośnie bardzo powoli i może osiągać wielkość od kilku milimetrów, do nawet kilkunastu centymetrów. Skóra w miejscu jego występowania wygląda normalnie, nie jest ani zaczerwieniona, ani się nie łuszczy, natomiast w momencie przyciśnięcia tłuszczak chwilowo się odkształca, nie powodując przy tym bólu.

Przyczyny występowania wspomnianego guza nie są do końca znane. Najczęściej przyjmuje się, iż tłuszczak powstaje w związku z predyspozycjami genetycznymi lub pod wpływem stanów zapalnych i cząstek wydzielanych przez układ immunologiczny, które odpowiadają za pobudzenie do wzrostu adipocytów, czyli komórek syntetyzujących i magazynujących tłuszcz w organizmie. Istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko pojawienia się tłuszczaka:

• wiek – najbardziej narażone są osoby w przedziale wiekowym 40-60 lat,

• predyspozycje genetyczne – występowania tłuszczaka u członków rodziny zwiększa ryzyko jego pojawienia,

• nadwaga – guz częściej występuje u osób z nadwagą,

• urazy i rany – często występuje w miejscach po przebytych urazach lub posiadanych ranach,

• choroba Decruma, choroba Cowdena, choroba Madelunga lub zespół Gardnera – schorzenia te sprzyjają rozwijaniu się tłuszczaka.

Jakie są rodzaje tłuszczaków?

Wyodrębniono kilka różnych rodzajów tłuszczaka. Najczęściej występujące to:

1. angiolipoma – otoczony jest tkanką łącznotkankową, natomiast w badaniu mikroskopowym zauważalne są liczne naczynia krwionośne

2. zimowiak – najczęściej spotykany u małych dzieci

3. lipoma – odgraniczona, pojedyncza zmiana, którą łatwo da się wyczuć palcem,

4. lipoblastoma – spotykany głównie u niemowląt i małych dzieci. Należy zwrócić specjalną uwagę, aby odróżnić go od tłuszczakomięsaka będącego nowotworem złośliwym

5. myolipoma – przyjmuje charakter wyraźnie odgraniczony i nie stanowi zagrożenia w postaci zezłośliwienia

6. myelolipoma – rodzaj guza, który zbudowany jest z tkanki tłuszczowej oraz tkanki szpikowej, jednakże nie posiada on skłonności do zezłośliwienia

7. tłuszczak z komórek wrzecionowatych oraz tłuszczak wielopostaciowy – zmiany niezłośliwe, które posiadają drobne naczynia krwionośne oraz adiopocyty

Leczenie tłuszczaka

W momencie zaobserwowania u siebie zmian, które przypominają tłuszczaka, powinniśmy udać się do lekarza. Zazwyczaj rozpoznania dokonuje się poprzez badanie fizykalne, co pozwoli nam utwierdzić się w tym, iż zmiana jest niezłośliwa. Ten rodzaj guza nie wymaga leczenia, jednakże jest on często usuwany ze względów estetycznych. Najczęściej tłuszczaka usuwa się metodami, takimi jak:

• chirurgiczne wycięcie tłuszczaka – jest to najczęściej stosowana metoda w przypadku występowania tej dolegliwości. W trakcie zabiegu lekarz nacina tkanki, z których usuwa zmianę wraz z torebką łącznotkankową. W przypadku pojedynczego tłuszczaka zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowych, natomiast gdy występuje skupisko guzów (tzw. tłuszczaki mnogie) stosuje się znieczulenie ogólne.

• liposukcja – zalecana osobom, u których występują tłuszczaki mnogie. Poprzez niewielkie nacięcie odsysa się tłuszcz przy pomocy specjalnej sondy. Następnie, lekarz usuwa torebkę łącznotkankową. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.

• Ostrzykiwanie zmiany chorobowej sterydami – lek, w formie zastrzyków, podawany jest do wnętrza guza powodując jego zmniejszanie się. Metoda ta nie powoduje całkowitego usunięcia tłuszczaka, a jedynie jego znaczne zmniejszenie. Dodatkowo w przypadku tego rodzaju terapii, lekarz nie ma możliwości wykonania badania histopatologicznego, które służy potwierdzeniu rozpoznania i braku zmian o charakterze złośliwym.

Odkrycie na ciele guzka pod skórą może wywołać niepokój. Wyobraźnia natychmiast podsuwa najczarniejsze scenariusze, a serce zaczyna bić szybciej. Zanim jednak zaczniesz martwić się na zapas, weź głęboki oddech. W ogromnej większości przypadków taka zmiana to niegroźny tłuszczak – łagodny nowotwór tkanki tłuszczowej. W tym artykule znajdziesz rzetelne i uspokajające informacje, które pomogą Ci zrozumieć, czym są te guzki, jak je rozpoznać i kiedy warto skonsultować się z lekarzem, aby odzyskać spokój ducha.

Czym są tłuszczaki?

Tłuszczak to nic innego jak łagodny, wolno rosnący guz zbudowany z dojrzałych komórek tłuszczowych (adipocytów), otoczony cienką, włóknistą torebką. Nie jest to nowotwór złośliwy i nie daje przerzutów. Można go sobie wyobrazić jako małą „poduszeczkę” z tłuszczu, która uformowała się tuż pod powierzchnią skóry. Tłuszczaki mogą pojawić się w każdym miejscu na ciele, gdzie występuje tkanka tłuszczowa, ale najczęściej lokalizują się na:

• Karku i plecach
• Ramionach i przedramionach
• Brzuchu
• Udach

Jak podkreślają specjaliści chirurgii, „tłuszczaki to jedne z najczęściej występujących łagodnych nowotworów tkanek miękkich. Ich budowa jest prosta, co sprawia, że niemal nigdy nie stanowią realnego zagrożenia dla zdrowia pacjenta”. Są one bardziej problemem kosmetycznym niż medycznym.

Objawy tłuszczaków i jak je rozpoznać

Rozpoznanie tłuszczaka często jest możliwe już na podstawie dotyku. Zwykle jest to zmiana, która:

• Jest miękka i elastyczna: W dotyku przypomina twardą plastelinę lub gumową piłeczkę.
• Jest przesuwalna: Można ją swobodnie przesuwać pod skórą względem tkanek leżących głębiej.
• Rośnie bardzo wolno: Może utrzymywać ten sam rozmiar przez wiele lat.
• Jest niebolesna: Zazwyczaj nie powoduje żadnych dolegliwości, chyba że urośnie do dużych rozmiarów i zacznie uciskać na nerw lub naczynie krwionośne.

Chociaż większość guzków podskórnych to tłuszczaki, każda nowa zmiana wymaga uwagi. Kiedy należy udać się do lekarza? Zgłoś się na konsultację, jeśli zauważysz, że guzek jest twardy, nieruchomy, szybko się powiększa, boli lub skóra nad nim zmieniła kolor. To sygnały alarmowe, które wymagają profesjonalnej diagnostyki.

Przyczyny powstawania tłuszczaków

Dokładna przyczyna tworzenia się tłuszczaków nie jest do końca poznana, ale eksperci wskazują na kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko ich wystąpienia. Szacuje się, że tłuszczaki w pewnym momencie życia rozwijają się u około 1-2% populacji, co czyni je niezwykle powszechną dolegliwością.

• Predyspozycje genetyczne: To najsilniejszy znany czynnik. Jeśli w Twojej rodzinie występowały tłuszczaki, istnieje większe prawdopodobieństwo, że pojawią się również u Ciebie. Czasem występują w formie tzw. tłuszczakowatości rodzinnej.
• Wiek: Najczęściej diagnozuje się je u osób w wieku od 40 do 60 lat, choć mogą pojawić się w każdym wieku.
• Urazy: Istnieje teoria, że tępy uraz w danym miejscu może stymulować komórki tłuszczowe do nadmiernego wzrostu, choć mechanizm ten nie jest w pełni potwierdzony.
• Choroby współistniejące: Rzadkie schorzenia, takie jak choroba Madelunga czy zespół Gardnera, mogą wiązać się z występowaniem licznych tłuszczaków.

Czy tłuszczaki są groźne? Kiedy się martwić?

To najważniejsze pytanie, które zadaje sobie każda osoba po wykryciu guzka. Odpowiedź brzmi: w ponad 99% przypadków tłuszczaki są całkowicie niegroźne. Największym zmartwieniem pacjentów jest ryzyko, że zmiana może być złośliwa. Należy odróżnić łagodnego tłuszczaka od jego złośliwego odpowiednika – tłuszczakomięsaka (liposarcoma).

Tłuszczakomięsak to bardzo rzadki nowotwór złośliwy. W przeciwieństwie do miękkiego i ruchomego tłuszczaka, jest on zazwyczaj twardy, nieprzesuwalny, szybko rośnie i może powodować ból. Ryzyko, że łagodny tłuszczak przekształci się w formę złośliwą, jest praktycznie zerowe.

Najczęstsze obawy pacjentów – ekspert odpowiada:

• Czy tłuszczak może stać się rakiem? Transformacja złośliwa istniejącego tłuszczaka jest zjawiskiem ekstremalnie rzadkim, niemal nieistotnym statystycznie. Problem dotyczy raczej pierwotnych guzów złośliwych, które mogą imitować tłuszczaki.
• Czy każdy tłuszczak trzeba usunąć? Nie. Wskazaniem do usunięcia jest ból, szybki wzrost, względy estetyczne lub sytuacja, w której diagnostyka (np. USG) nie daje 100% pewności co do łagodnego charakteru zmiany.

Leczenie tłuszczaków – metody i wskazania

Postępowanie w przypadku zdiagnozowanego tłuszczaka zależy od jego wielkości, lokalizacji i objawów. Dostępne są głównie dwie ścieżki:

1. Obserwacja: Jeśli tłuszczak jest mały, nie powoduje bólu i nie stanowi problemu estetycznego, lekarz najczęściej zaleci jego regularną obserwację. To najczęstsze podejście.
2. Usunięcie chirurgiczne: Jest to „złoty standard” w leczeniu objawowych tłuszczaków. Zabieg jest prosty, wykonywany w znieczuleniu miejscowym i polega na niewielkim nacięciu skóry i wyłuszczeniu guza wraz z jego torebką. Zapobiega to nawrotom zmiany. Wielu pacjentów decyduje się na zabieg ze względów estetycznych, zwłaszcza gdy tłuszczak znajduje się w widocznym miejscu, jak przedramię czy szyja. Ulga po usunięciu krępującej zmiany jest często ogromna.

Profilaktyka i samoobserwacja

Niestety, nie istnieją skuteczne metody zapobiegania powstawaniu tłuszczaków, zwłaszcza jeśli mamy do nich skłonności genetyczne. Kluczowa jest jednak regularna samoobserwacja. Jeśli masz zdiagnozowanego tłuszczaka, kontroluj go co kilka miesięcy. Przygotowaliśmy krótką listę kontrolną, która Ci w tym pomoże:

• Rozmiar: Czy guzek się powiększa? Możesz go zmierzyć linijką i zapisać wynik.
• Konsystencja: Czy stał się twardszy lub zmienił swój kształt?
• Ruchomość: Czy nadal można go swobodnie przesuwać pod skórą?
• Ból: Czy zaczął boleć, mrowić lub powodować dyskomfort?

Jeśli odpowiedź na którekolwiek z tych pytań brzmi „tak”, skonsultuj się ponownie z lekarzem.

Podsumowanie i najważniejsze wskazówki

Tłuszczaki to powszechne i łagodne zmiany, które rzadko kiedy stanowią powód do poważnego niepokoju. Choć ich odkrycie może być stresujące, wiedza na ich temat jest najlepszym narzędziem do odzyskania spokoju. Pamiętaj o regularnej samoobserwacji i nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy.

Każda zmiana na skórze, która budzi Twój niepokój, powinna zostać zdiagnozowana przez specjalistę. Jeśli masz wątpliwości co do swojego guzka, nie zwlekaj. Umów się na konsultację, aby uzyskać fachową diagnozę, pewność i spokój ducha.