Znamiona barwnikowe skąd się biorą i jak usunąć?

lek. med. Włodzimierz Rosiński

Specjalista chirurg z wieloletnim stażem, lekarz medycyny estetycznej. Uczestnik licznych kongresów i szkoleń.

Certyfikowany lekarz medycyny estetycznej.

Trener technik Aptos, blefaroplastyki, liposukcji, zabiegów medycyny estetycznej – poleca laser tulowy. Ulubiony zabieg to plastyka powiek.

Członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Ageing

Znamiona barwnikowe (inaczej pieprzyki) to zmiany skórne powstałe na skutek nieprawidłowego rozłożenia się melaniny w skórze. W artykule piszemy o tym, dlaczego powstają i jak można je skutecznie usunąć w gabinecie medycyny estetycznej w Poznaniu. 

Znamiona barwnikowe – co to jest?

Znamię barwnikowe to zmiana skórne będąca rodzajem łagodnej proliferacji melanocytów. Mogą mieć owalny lub okrągły kształt i barwę jasno lub ciemnobrązową, niebieską o gładkiej, brodawkowej lub guzkowatej powierzchni. Mogą być też czarne lub zbliżone do koloru skóry. Występują w różnych częściach ciała.

Wyróżniamy wiele rodzajów znamion barwnikowych: zwykłe i atypowe, wrodzone i nabyte oraz złożone, łączące i skórne. U noworodków i dzieci znamiona wrodzone występują przeważnie pojedynczo, cechują się owalnym kształtem i jednolitym kolorem. Powstają już między 5 a 24 tygodniem ciąży. Zwykle towarzyszą człowiekowi przez całe życie. Mogą być różnej wielkości, gdy występują na skórze są wyraźnie odgraniczone od skóry. 

Skąd się biorą znamiona barwnikowe?

Za powstawanie znamion barwnikowych odpowiada nieprawidłowy rozkład melaniny w skórze. Melanina to pigment, który jest odpowiedzialny za kolor włosów i tęczówek. Czynnikiem determinującym mogą być uwarunkowania genetyczne. Sprzyjać pojawianiu się znamion mogą czynniki zewnętrzne tj. ekspozycja na promieniowanie UV, urazy, bliznowacenie, zaburzenia hormonalne czy też immunosupresja. 

Diagnostyka – łagodna zmiana czy czerniak?

W razie zauważenia podejrzanych zmian na ciele, należy udać się na wizytę do dermatologa. Głównym narzędziem diagnostycznym lekarza jest badanie dermatoskopem. Jest to przyrząd, który umożliwia ocenę zmian skórnych w dużym powiększeniu.

Dermatolog jest w stanie ocenić struktury barwnikowe na wielu poziomach: naskórka, granicy skórno-naskórkowej i górnych warstw skóry właściwej. Dermatoskop pozwala odróżnić niegroźną, łagodną zmianę od czerniaka – nowotworu złośliwego skóry. 

Podczas badania wykorzystuje się kryteria ABCDE, które określają cechy czerniaka. Najbardziej niepokojące są zmiany, które nagle zmieniają rozmiar czy wygląd. Nieregularność, niejednolity kolor, wypukła powierzchnia – to inne cechy, które mogą świadczyć o wystąpieniu czerniaka.

W razie podejrzenia czerniaka, wycina się fragment zmiany wraz z marginesem bezpieczeństwa, a pobrany wycinek poddaje badaniu histopatologicznemu. Po dokładnej obserwacji znamienia barwnikowego, lekarz może zaproponować jego usunięcie.

Ogranicza to ryzyko rozwoju nowotworów skóry i chorób. Czasem pacjenci decydują się na ten krok z powodów estetycznych. 

Znamiona barwnikowe – usuwanie w gabinecie medycyny estetycznej Poznań

Chirurgiczne usuwanie znamion

Zabieg chirurgiczny wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Dzięki temu pacjent może cieszyć się komfortem i brakiem dolegliwości bólowych. Chirurg usuwa znamię z marginesem bezpieczeństwa. Wycinek zmiany wysyła się do badania histopatologicznego. Zwieńczeniem zabiegu chirurgicznego usuwania znamion jest założenie szwów, które można ściągnąć po 7-14 dniach. Po zabiegu na skórze pacjenta pozostaje niewielka blizna.

Elektrokoagulacja

Jest to terapia polegająca na przyłożeniu elektrod do pieprzyka z wykorzystaniem prądu elektrycznego. Zabieg jest bezbolesny i mało inwazyjny. Odbywa się w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu pacjent może poczuć się komfortowo podczas wizyty w gabinecie medycyny estetycznej w Poznaniu.

Zasada działania elektrokoagulacji polega na ścięciu białka w komórkach tkankowych, co prowadzi do ich degradacji i uruchomienia procesów regeneracyjnych. Dzięki temu znamię barwnikowe może zostać usunięte, a po jakimś czasie stara skóra zastępowana jest nową. Podczas elektrokoagulacji nie ma ryzyka krwawienia. 

Znamiona barwnikowe usuwanie – zabieg plazma

Plazma to innowacyjna technologia polegająca na wykorzystaniu łuku elektrycznego. Zabieg plazma to rodzaj zjonizowanej materii. Wiązka plazmy jest kierowana w zmianę skórną, co prowadzi do wytworzenia wysokiej temperatury i powstania zjawiska sublimacji, czyli odparowania zmian z powierzchni skóry.

Atutem zabiegu jest działanie punktowe plazmy bez destrukcji zdrowych tkanek. Zabieg jest bezinwazyjny i nie wymaga hospitalizacji. Od razu po jego przeprowadzeniu można wrócić do codziennych zajęć. 

Piśmiennictwo

Mamcarz B., Prandecka D. Medycyna estetyczna w praktyce. Medical Education, Warszawa 2010

2011. Kowalska-Olędzka, L.Rudnicka, Znamiona barwnikowe i czerniak u dzieci, [w:] Pediatria po dyplomie, Vol. 15 Nr 3, Czerwiec 2011.

Zobacz również:

• Jak działa Laser frakcyjny?
• Trycholog
• Zabiegi na skórę

Każdy z nas ma na skórze przynajmniej kilka, a czasem nawet kilkadziesiąt znamion barwnikowych, potocznie nazywanych pieprzykami. Większość z nich jest zupełnie niegroźna i towarzyszy nam przez całe życie. Jednak niektóre mogą budzić niepokój, zwłaszcza gdy zmieniają swój wygląd. Czy słusznie? Kiedy pieprzyk staje się powodem do wizyty u dermatologa i jak odróżnić bezpieczną zmianę od tej, która wymaga pilnej kontroli?

Ten artykuł powstał, by rozwiać Twoje wątpliwości. Krok po kroku przeprowadzimy Cię przez świat znamion barwnikowych. Dowiesz się, czym są, jak je obserwować, jakie sygnały powinny zapalić czerwoną lampkę i jakie są nowoczesne metody ich usuwania. Zyskaj spokój ducha dzięki rzetelnej wiedzy.

Czym są znamiona barwnikowe i jak powstają?

Znamiona barwnikowe to nic innego jak skupiska komórek barwnikowych skóry, zwanych melanocytami. To właśnie one produkują melaninę – pigment odpowiedzialny za kolor naszej skóry, włosów i oczu. Kiedy melanocyty gromadzą się w jednym miejscu, tworzą widoczną na skórze zmianę, czyli znamię.

Ich powstawanie jest uwarunkowane wieloma czynnikami:

• Genetyka: Skłonność do posiadania licznych znamion jest często dziedziczna. Jeśli Twoi rodzice mają ich dużo, prawdopodobnie Ty również.
• Ekspozycja na słońce: Promieniowanie UV, zwłaszcza w dzieciństwie i okresie dojrzewania, stymuluje melanocyty do pracy, co może prowadzić do powstawania nowych znamion.
• Hormony: Zmiany hormonalne, na przykład w okresie ciąży czy dojrzewania, mogą wpływać na wygląd i liczbę pieprzyków.

Znamiona mogą być wrodzone lub nabyte, płaskie lub wypukłe, o różnym zabarwieniu – od jasnobrązowego po niemal czarne. Kluczem jest zrozumienie, że sama ich obecność jest zjawiskiem normalnym.

Rodzaje znamion barwnikowych – łagodne, atypowe, złośliwe

Nie każde znamię jest takie samo. Dermatolodzy dzielą je na kilka podstawowych typów, a znajomość tych różnic to pierwszy krok do świadomej samokontroli.

• Znamiona łagodne (zwykłe): To najczęstszy typ. Są zazwyczaj małe (poniżej 5-6 mm), symetryczne, o regularnych brzegach i jednolitym kolorze. Mogą być płaskie lub lekko wypukłe. Są stabilne i rzadko ulegają zmianom.
• Znamiona atypowe (dysplastyczne): Te znamiona wyglądają nieco inaczej. Często są większe, mają nieregularny kształt, nierówne brzegi i niejednolity kolor (np. różne odcienie brązu). Choć same w sobie nie są rakiem, osoby z licznymi znamionami atypowymi mają statystycznie wyższe ryzyko rozwoju czerniaka. Wymagają one regularnej obserwacji.
• Znamiona złośliwe (czerniak): To nowotwór złośliwy skóry wywodzący się z melanocytów. Może powstać na podłożu istniejącego znamienia (ok. 30% przypadków) lub jako zupełnie nowa zmiana na zdrowej skórze. Nierozpoznany i nieleczony czerniak jest bardzo groźny, dlatego tak ważna jest jego wczesna diagnostyka.

Kiedy znamię barwnikowe może być groźne? Poznaj zasadę ABCDE

Regularna samoobserwacja skóry to absolutna podstawa profilaktyki. Aby ułatwić rozpoznanie potencjalnie niebezpiecznych zmian, dermatolodzy na całym świecie posługują się prostym systemem ABCDE. Zwróć uwagę na te cechy:

• A (Asymmetry) – Asymetria: Znamię łagodne jest zazwyczaj okrągłe lub owalne. Jeśli Twoje znamię ma nieregularny, asymetryczny kształt, warto je skontrolować.
• B (Borders) – Brzegi: Zwróć uwagę na krawędzie znamienia. Postrzępione, nierówne, z „ząbkami” lub rozmywające się z otaczającą skórą brzegi są sygnałem ostrzegawczym.
• C (Color) – Kolor: Bezpieczne znamiona mają jednolity kolor. Niepokój powinien wzbudzić niejednolity rozkład barwnika – obecność kilku kolorów (jasny brąz, ciemny brąz, czarny, czerwony, a nawet biały lub niebieski) w obrębie jednej zmiany.
• D (Diameter) – Średnica: Zmiany o średnicy większej niż 6 mm (odpowiadającej średnicy ołówka) uważa się za potencjalnie podejrzane, choć mniejsze czerniaki również się zdarzają.
• E (Evolution) – Ewolucja: To kluczowy punkt. Każda zmiana w wyglądzie znamienia – jego powiększanie się, zmiana kształtu, koloru, uwypuklenie, a także pojawienie się nowych objawów jak swędzenie, krwawienie czy bolesność – to bezwzględne wskazanie do pilnej konsultacji z dermatologiem.

Jeśli zauważysz u siebie którąkolwiek z powyższych cech, nie wpadaj w panikę, ale też nie zwlekaj. Umów się na wizytę u specjalisty.

Diagnostyka i metody usuwania znamion barwnikowych

Podstawowym narzędziem w rękach dermatologa jest dermatoskopia. To bezbolesne i nieinwazyjne badanie polegające na oglądaniu znamion w dużym powiększeniu za pomocą specjalnego urządzenia – dermatoskopu. Pozwala ono na ocenę struktur niewidocznych gołym okiem i podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu.

Jeśli znamię wzbudzi podejrzenie lekarza, jedyną słuszną metodą jest jego chirurgiczne usunięcie z marginesem zdrowej tkanki. Wycięty fragment jest następnie wysyłany na badanie histopatologiczne, które daje ostateczną odpowiedź, czy zmiana była łagodna, czy złośliwa.

Inne metody, takie jak laseroterapia, krioterapia (wymrażanie) czy elektrokoagulacja, mogą być stosowane do usuwania niektórych łagodnych zmian (np. włókniaków czy brodawek), ale nigdy nie powinny być używane do usuwania znamion barwnikowych, ponieważ uniemożliwiają wykonanie badania histopatologicznego. Usunięcie podejrzanego znamienia laserem może „uśpić” czujność, podczas gdy w głębszych warstwach skóry nowotwór może rozwijać się dalej.

Pielęgnacja skóry z znamionami barwnikowymi i profilaktyka

Niezależnie od tego, czy masz jedno znamię, czy sto, kluczowa jest odpowiednia profilaktyka. To proste nawyki, które mogą uratować życie.

1. Ochrona przeciwsłoneczna: To absolutna podstawa. Używaj kremów z wysokim filtrem (SPF 30-50) przez cały rok, nie tylko na plaży. Aplikuj je obficie i powtarzaj co 2-3 godziny. Unikaj słońca w godzinach największego nasłonecznienia (11:00-15:00).
2. Regularna samokontrola: Przynajmniej raz w miesiącu oglądaj całe swoje ciało w dobrze oświetlonym miejscu, używając lusterka do trudno dostępnych miejsc (plecy, pośladki, tył nóg). Dokumentuj zmiany, robiąc zdjęcia.
3. Wizyty kontrolne u dermatologa: Jeśli masz liczne znamiona, znamiona atypowe lub w Twojej rodzinie występował czerniak, odwiedzaj dermatologa na kontrolną dermatoskopię raz w roku lub zgodnie z zaleceniami lekarza.
4. Szczególna troska o dzieci: Skóra dziecka jest znacznie bardziej wrażliwa na słońce. Chroń ją bezwzględnie przed promieniowaniem UV, ponieważ oparzenia słoneczne w dzieciństwie znacząco zwiększają ryzyko czerniaka w dorosłym życiu.

Najczęstsze pytania i mity dotyczące znamion barwnikowych

Czy każde znamię trzeba usuwać? Absolutnie nie. Usuwa się jedynie znamiona, które lekarz uzna za podejrzane podczas badania dermatoskopowego, te, które ulegają ciągłym podrażnieniom (np. przez pasek od spodni) lub ze względów estetycznych, ale zawsze po konsultacji z lekarzem.

Czy usunięcie znamienia może „sprowokować” raka? To jeden z najgroźniejszych mitów. Jest wręcz przeciwnie – chirurgiczne usunięcie podejrzanej zmiany i jej zbadanie to jedyny sposób na wyleczenie czerniaka we wczesnym stadium. Nowotwór nie powstaje z powodu usunięcia, on już tam był.

Czy opalanie znamion jest bezpieczne? Nie. Każde znamię, tak jak reszta skóry, powinno być chronione przed słońcem. Promieniowanie UV jest głównym czynnikiem ryzyka transformacji nowotworowej.

Najważniejsze wskazówki

Znamiona barwnikowe są naturalnym elementem naszej skóry, ale wymagają naszej uwagi. Pamiętaj o trzech filarach profilaktyki: regularnej samoobserwacji, skutecznej ochronie przeciwsłonecznej i corocznych wizytach kontrolnych u dermatologa. Znajomość zasady ABCDE i szybka reakcja na niepokojące zmiany to najlepsza broń w walce z czerniakiem.

Nie pozwól, by strach paraliżował Cię przed działaniem. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do swoich znamion, nie szukaj odpowiedzi w internecie – zaufaj ekspertom. Już dziś umów się na konsultację dermatologiczną i zyskaj pewność, że Twoja skóra jest zdrowa i bezpieczna.