Zaćma
Czym jest zaćma?
Zaćma, zwana inaczej kataraktą, jest schorzeniem dotyczącym gałki ocznej, którego istotą jest zmętnienie soczewki oka. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jest to jedna z najczęstszych przyczyn zaburzeń oraz utraty wzroku, a zabiegi usuwania zaćmy są najczęściej przeprowadzanymi operacjami w zakresie okulistyki. Szacuje się, że w krajach Unii Europejskiej oraz w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, wykonuje się średnio 6000 tego typu zabiegów w ciągu roku.
Przyczyny powstawania zaćmy są bardzo zróżnicowane i nie wszystkie zostały do końca poznane. Może ona powstawać chociażby wskutek działania niektórych leków, na przykład glikokortykosteroidów, urazów, a także niektórych schorzeń dotyczących zarówno narządu wzroku, jak chociażby krótkowzroczność, lub też ogólnoustrojowych takich jak cukrzyca.
Najczęstszą przyczyną powstawania zaćmy jest jednak podeszły wiek i związane z nim zmiany, jakie zachodzą w procesach metabolicznych, również w obrębie gałki ocznej. Choroba ta może również mieć charakter wrodzony.
Jakie są rodzaje zaćmy?
Klasyfikacja zaćmy opiera się przede wszystkim na lokalizacji zmian chorobowych w obrębie poszczególnych części soczewki oka. Według tego kryterium podziału, pierwszym rodzajem zaćmy jest zaćma korowa, w której dochodzi do zmętnienia powierzchniowych warstw soczewki oka. W przypadku tego rodzaju katarakty charakterystyczne jest nie tylko zaburzenie ostrości wzroku, ale także współistniejące podwójne widzenie.
Drugim rodzajem zaćmy jest zaćma podtorebkowa czaszowata. W tym przypadku proces mętnienia jest bardzo powolny i dotyczy tylnej torebki soczewki oka. Charakteryzuje się dużym stopniem nasilenia objawów, a także współwystępujące rozszczepienie światła dające przebłyski uniemożliwiające normalne, codzienne funkcjonowanie.
Trzecim rodzajem zaćmy wyodrębnionym według kryterium lokalizacyjnego jest zaćma jądrowa. W jej przypadku to jądro soczewki ulega zmętnieniu, a zaburzenia widzenia nie polegają na upośledzeniu ostrości widzenia, ale na krótkowzroczności.
Istnieje również podział opierający się na stopniu zmętnienia soczewki. Według tego kryterium wyróżnia się zaćmę początkową, zaćmę dojrzałą, w której zmętnienie obejmuje całą soczewkę, a także zaćmę przejrzałą, gdzie na skutek obkurczania się oraz rozpływu masy soczewki, dochodzi do jej nieodwracalnego uszkodzenia.
Zaćma – Jak się objawia?
W swoim przebiegu zaćma może rozwinąć się zarówno w jednym oku jak i obuocznie. Podstawowym jej objawem są zaburzenia widzenia, które mogą być różne w zależności od lokalizacji zmętnienia. Najczęściej polegają one na znacznym obniżeniu ostrości widzenia zarówno do dali jak i do bliży, nie dającym się skorygować za pomocą soczewek. Zaburzenie to może mieć zróżnicowane nasilenie, a w skrajnym przypadkach prowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku.
Charakterystyczna jest również zauważalna gołym okiem zmiana zabarwienia źrenicy z czarnego na szarobiały.
Rozpoznanie zaćmy opiera się na wykonaniu badania w tak zwanej lampie szczelinowej. Po wcześniejszej aplikacji kropli z atropiną, działającą rozszerzająco na źrenice, ogląda się powierzchnię oka w specjalnej lampie. Umożliwia ona zaobserwowanie białej źrenicy będącej rezultatem zmętnienia w obrębie soczewki.
Jak się leczy zaćmę?
Wybór sposobu leczenia zaćmy zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku zaćmy początkowej możliwa jest próba leczenia zachowawczego przy pomocy kropli przeciwkataraktycznych do oczu. W przypadkach bardziej zaawansowanych, a także w przypadku innych niż starcza rodzajów zaćmy, konieczne jest leczenie operacyjne, polegające na usunięciu zmętniałej lub uszkodzonej soczewki.
Po przeprowadzonym zabiegu konieczne jest stosowanie specjalnych okularów skupiających, które mają na celu zastąpienie funkcji usuniętej operacyjnie soczewki. Alternatywą dla takich okularów mogą być specjalne soczewki kontaktowe, a także implantacja sztucznej soczewki.
Istotne jest to, że zarówno zabieg usunięcia zaćmy jak i implantację protezy soczewki można wykonać raz w życiu. W większości przypadków rezultaty leczenia operacyjnego zaćmy są bardzo dobre. Jednakże takie efekty są obserwowane jedynie w przypadku, jeśli zaćma jest izolowaną chorobą upośledzającą wzrok, gdyż wtedy jej wyeliminowanie całkowicie rozwiązuje problem i powoduje wycofanie się objawów.
Niestety czasem może zdarzyć się tak, iż pomimo adekwatnego leczenia, objawy wycofają się jedynie częściowo, albo nawet będą utrzymywać się na takim samym poziomie jak przed zabiegiem. Nie świadczy to absolutnie o błędnej czy nieskutecznej terapii, ale o fakcie współistnienia innych schorzeń w obrębie narządu wzroku takich jak na przykład jaskra, a także różnego rodzaju schorzenia dotyczące na przykład siatkówki czy nerwu wzrokowego. W takiej sytuacji konieczna jest dalsza diagnostyka i leczenie schorzenia podstawowego.
Powikłania po zabiegu zdarzają się rzadko i obejmują bardzo szerokie spektrum objawów, od bardzo łagodnych począwszy, a skończywszy nawet na będących bezpośrednim zagrożeniem dla życia.
Do przykładowych powikłań po zabiegu usunięcia zaćmy mogą należeć krwotok wewnątrzgałkowy, czy też częściowe zmętnienie tylnej torebki soczewki (jej pozostałej części), co jednak bardzo łatwo da się wyleczyć przy pomocy laseroterapii.
Bardzo ważna jest szybka kontrola po przeprowadzeniu zabiegu, przeprowadzona już w pierwszej dobie. Ponadto, w okresie pooperacyjnym konieczne jest przyjmowanie specjalnych kropli zawierających antybiotyk i kortykosteroid przez około 4 tygodnie, a także unikanie wysiłku fizycznego przez 3 miesiące po operacji.
Zaćma – Jak można się uchronić?
Niestety, współcześnie nie dysponujemy wiedzą, dzięki której moglibyśmy zupełnie zabezpieczyć się przed powstawaniem zaćmy. Jednakże istnieją sposoby, dzięki którym możemy chociaż odrobinę zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Należą do nich między innymi prowadzenie zdrowego trybu życia, unikanie palenia tytoniu, należyta dbałość o higienę oczu polegająca na ograniczenie ekspozycji na szkodliwe promieniowanie (np. elektromagnetyczne pochodzące z ekranów telewizorów i smartfonów czy monitorów komputerowych).
Dlatego warto odwiedzać regularnie lekarza okulistę.
Objawy i leczenie zaćmy
Zaćma to poważne schorzenie oczu, na które narażeni są pacjenci po 50 roku życia. Dowiedzmy się, jakie są objawy zaćmy i jej leczenie w gabinecie okulistycznym.
Charakterystyka zaćmy
Zaćma to choroba oczu, polegająca na zmętnieniu soczewki, która staje się żółta lub brunatna. To schorzenie powoduje u pacjentów pogorszenie ostrości wzroku, obniżenie kontrastu czy redukcję nasycenia barw, co wywołuje u nich efekt „widzenia jak przez brudną szybę”. Zaćma nazywana jest też kataraktą i jest chorobą najczęściej występującą u osób starszych (zaćma starcza).
Wyróżniamy parę etapów postępu choroby. Pierwszym z nich jest utrata elastyczności soczewki, drugą zaś jest jej zmętnienie, co sprawia, że schorzenie się rozwija. Bardzo ważna jest wczesna diagnoza zaćmy, ponieważ nieleczona może prowadzić nawet do utraty wzroku.
Poznajmy objawy zaćmy
Objawy zaćmy przeważnie występują w jednym i drugim oku, a zestaw objawów może być różny u każdego pacjenta. Do podstawowych objawów katarakty zaliczamy zaburzenia widzenia, które cechują się niewyraźnym obrazem i jego zmętnieniem. W skrajnych przypadkach pacjent może utracić zdolność widzenia.
Innym z objawów zaćmy, który często dopada pacjentów, jest obniżenie ostrości wzroku i pojawienie się zmiany koloru źrenicy z czarnego na szaro biały. Pacjenci cierpiący na jaskrę odczuwają oślepienie z powodu jaskrawego światła, dwojenie obrazu czy też poprawę widzenia z bliskiej odległości, za które odpowiedzialne jest przesunięcie refrakcji w kierunku krótkowzroczności.
Zaćma powoduje też szybkie męczenie się oczu, problemy z oceną odległości czy poruszaniem się, przeszkadzające jasne światło, zaburzenia widzenia kolorów.
Zaćma – leczenie
Pacjenci powyżej 50 roku życia powinni zgłosić się do okulisty w razie nagłego pogorszenia się widzenia. Bardzo ważne są regularne wizyty w gabinecie okulistycznym, co umożliwia szybkie zdiagnozowanie zaćmy i dobranie odpowiedniego leczenia. Okulista podczas wizyty dokonuje badania przedniego odcinka gałki ocznej w lampie szczelinowej, co pozwala mu na bezbłędną weryfikację soczewki.
Jeśli jest ona zmętniona to znaczy, że pacjent cierpi na zaćmę. Dodatkowym badaniem wykonywanym w gabinecie okulistycznym jest badanie dna oka. Podczas badania lekarz stosuje krople do rozszerzania źrenic. Podczas diagnozowania zaćmy dojrzałej nie ma możliwości oceny dna oka – wówczas okulista musi przeprowadzić badanie ultrasonograficzne w projekcji B, co pozwala na ewentualne wykrycie innych chorób takich jak: odwarstwienie siatkówki czy guz wewnątrzgałkowy.
Jedną z popularniejszych odmian zaćmy jest zaćma starcza, którą leczy się środkami przeciwkataraktowymi w postaci kropel do oczu. Takie leczenie jest możliwe tylko w przypadku początkowego stadium choroby, bo gdy zmętnienie obejmie całą soczewkę, wówczas konieczna jest ingerencja chirurgiczna.
W tym drugim przypadku pacjent po operacji musi nosić silne okulary skupiające, które są substytutem usuniętej soczewki. Można nosić też soczewki kontaktowe. Alternatywą, która poprawia estetykę i pewność siebie pacjenta jest proteza soczewki. Zaćmę wikłającą możemy wyleczyć tylko operacyjnie.
Najlepsze efekty daje ingerencja chirurgiczna, która redukuje kataraktę, a pacjent otrzymuje sztuczną soczewkę. W efekcie pacjent po operacji zaczyna odczuwać polepszenie ostrości widzenia, o ile nie posiada on innych, współistniejących chorób.
