Przepuklina – to efekt osłabienia powłok jamy ciała i nacisku tkanek wewnątrzbrzusznych na powłoki.
Czym jest i jak powstaje przepuklina?
Pomimo istnienia wielu rodzajów przepuklin dających różne objawy w zależności od sytuacji, ich istota pozostaje ta sama. Przepuklina jest przemieszczeniem narządów lub tkanek poza jamę ciała, w której występują fizjologicznie.
Przemieszczenie to może następować przez otwory ciała zarówno naturalne (jak na przykład przepuklina rozworu przełykowego), jak i nabyte (na przykład przepuklina okołostomijna). Najczęściej jednak zdarzają się przepuklina pachwinowa lub przepuklina pępkowa.
Powstają one wskutek osłabienia napięcia powłok danej jamy ciała, szczególnie jeśli występuje ono punktowo i jest istotne względem pozostałych powłok, i współdziałającym z nim zwiększeniem ciśnienia w jamie pierwotnej, wskutek czego zwiększa się nacisk danego narządu lub tkanek na osłabiony punkt i ich przemieszczenie.
Przepuklina składa się z worka przepuklinowego, czyli przemieszczonych narządów lub tkanek, najczęściej otorbionych otrzewną, oraz wrót przepukliny, czyli otworu, przez który dochodzi do uwypuklenia.
Niezależnie od lokalizacji, praktycznie wszystkie przepukliny charakteryzują się wspólnym zespołem objawów. Typowa jest obecność miękkiego guza w miejscu powstania przepukliny. W początkowych jej stadiach łatwo daje się on odprowadzić przez wrota przepukliny z powrotem do jamy pierwotnej lokalizacji danego narządu lub tkanek.
Charakterystyczne są również dolegliwości bólowe występujące w momencie przemieszczania się worka przepuklinowego oraz jego ucisku. Ból może mieć charakter pociągania, pieczenia lub ostrego bólu. Często promieniuje on do różnych okolic ciała, nasilających się przy podnoszeniu ciężarów, kaszlu, długotrwałego stania lub siedzenia.
Istotnym problemem jest uwięźnięcie przepukliny, czyli sytuacja, w której niemożliwe jest odprowadzenie worka przepuklinowego. Jest to sytuacja niebezpieczna, ponieważ może dojść do uciśnięcia i zamknięcia się naczyń krwionośnych, co w rezultacie może powodować wystąpienie martwicy.
Jakie są rodzaje przepuklin?
Klasyfikacja przepuklin wyróżnia co najmniej kilkanaście ich rodzajów. Najbardziej podstawowy rozróżnia przepukliny zewnętrzne i wewnętrzne.
- Przepukliny zewnętrzne:
Najczęstszym i najpowszechniej znanym rodzajem przepuklin zewnętrznych są przepukliny brzuszne. Jest to sytuacja, gdy przepuklina występuje w obrębie przedniej ściany powłok brzusznych, niezależnie od ich lokalizacji. Zazwyczaj pojawiają się w okolicy pachwin, nadbrzusza, pępka, a także blizn pooperacyjnych.
Przepuklina pachwinowa jest najczęstszą przepukliną brzuszną występuje, kiedy część jelita przeciska się przez kanał pachwinowy do pachwiny. Wyodrębnia się jej dwa rodzaje – przepuklinę pachwinową prostą, w tym przepuklinę udową, oraz przepuklinę pachwinową skośną, w tym przepuklinę mosznową i wargową.
Istotne w przypadku przepuklin pachwinowych jest to, że wiążą się z wysokim ryzykiem uwięźnięcia i koniecznością interwencji chirurgicznej.
Innym rodzajem przepukliny brzusznej jest przepuklina pępkowa. U dzieci jest częstą wadą wrodzoną. U dorosłych często występuje u kobiet w ciąży, a także u osób otyłych.
Przepuklina kresy białej występuje w linii pośrodkowej ciała w nadbrzuszu, czyli obszarze pomiędzy mostkiem, a pępkiem. Pojawia się szczególnie po zabiegach operacyjnych z cięcia pośrodkowego, przebiegających z przecięciem kresy białej. Podobnie z resztą jak przepuklina w bliźnie pooperacyjnej.
Do innych, rzadszych rodzajów przepuklin brzusznych należą przepuklina nadbrzuszna, podbrzuszna, okołostomijna oraz lędźwiowa.
Innym rodzajem przepukliny jest przepuklina pępowinowa. Jest ona rezultatem bardzo poważnych wad genetycznych, i często towarzyszy innym wadom wrodzonym takim jak na przykład wady serca. Przepuklinami wrodzonymi wchodzącymi w skład zespołów wad wrodzonych są tak zwane przepukliny cewy nerwowej.
Bardzo popularnym rodzajem przepukliny jest przepuklina kręgosłupa, czyli popularne wypadnięcie dysku, jakie spotyka się w znanej powszechnie dyskopatii. Polegają na przemieszczenia się jądra miażdżystego krążka międzykręgowego do kanału kręgowego, powodując ucisk rdzenia kręgowego bądź korzeni nerwowych.
- Przepukliny wewnętrzne:
Przepukliny wewnętrzne polegają na przemieszczanie się narządów z jamy brzusznej do jamy klatki piersiowej przez rozwór przełykowy – naturalny otwór występujący w przeponie. Istnieją dwa podstawowe rodzaje przepukliny rozworu przełykowego. Pierwszym z nich jest przepuklina okołoprzełykowa.
Polega ona na tym, że pomimo, że połączenie okołoprzełykowe pozostaje w jamie brzusznej, to dno żołądka przemieszcza się do jamy klatki piersiowej. Drugim rodzajem jest przepuklina wślizgowa, której istotą jest przemieszczenie się do jamy klatki piersiowej połączenia żołądkowo-przełykowego oraz górnej części żołądka.
Jak leczy się przepukliny?
Leczenie przepukliny, niezależnie od jej rodzaju i jej lokalizacji, opiera się w zasadzie na postępowaniu chirurgicznym, polegającym na operacyjnym odprowadzeniu przepukliny do pierwotnej jamy ciała, z następczym zamknięciem wrót przepukliny i ich zabezpieczeniem, na przykład z wykorzystaniem specjalnych siatek.
W niektórych przypadkach przepuklin zewnętrznych, o szerokich wrotach gdzie praktycznie nie ma ryzyka uwięźnięcia (na przykład przepuklina w kresie białej czy w bliźnie pooperacyjnej), możliwe jest postępowanie zachowawcze z zastosowaniem specjalnych pasów przepuklinowych, które ściskając powłoki zapobiegają ewakuacji przepukliny na zewnątrz i utrzymują tkanki w środku.
