Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry

Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry?

Na czym polega atopia?

Termin atopii określa pewną wrodzoną skłonność do występowania różnego rodzaju reakcji alergicznych. Objawia się ona przede wszystkim u dzieci, ale może także dotyczyć dorosłych. Powstaje ona w tak zwanym I mechanizmie reakcji nadwrażliwościowej, określanym jako mechanizm natychmiastowy. Polega on na wytwarzaniu przeciwciał z klasy IgE odpowiadających za zachodzenie reakcji alergicznej. Atopia dotyczy przede wszystkim skóry, ale także może obejmować błony śluzowe (na przykład układu oddechowego, przewodu pokarmowego czy też spojówek). Alergenami mogą być zarówno substancje wziewne, pokarmowe, jak i kontaktowe.

Co to jest i skąd się bierze atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry jest schorzeniem mającym podłoże genetyczne. Występuje u osób, u których stwierdza się atopię. Polega na występowaniu zmian wypryskowych
z towarzyszącym świądem, z często współistniejącą lichenizacją zmian. Schorzenie to charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji. W większości przypadków ma tendencję do samoistnego ustępowania.

Mechanizm jego powstawania jest wielopłaszczyznowy, ale opiera się przede wszystkim na reakcjach w obrębie układu immunologicznego organizmu. Chodzi tutaj przede wszystkim o wzmożenie aktywności limfocytów T oraz komórek posiadających receptor dla przeciwciał klasy IgE. Ponadto w powstawaniu atopowego zapalenia skóry biorą udział również czynniki nieimmunologiczne, najczęściej związane z cytokinami.

Do tej grupy należą między innymi toksyny bakteryjne czy też wirusy. Ponadto nie bez znaczenia pozostają przemiany w zakresie tak zwanych komórek tucznych, które występują w obrębie centralnego układu nerwowego.

Ponadto wyodrębniono kilka czynników, które uważa się za mogące wywoływać atopowe zapalenie skóry. Należą do nich między innymi alergeny wziewne, pokarmowe, niektóre bakterie i grzyby, alergeny kontaktowe (na przykład wełna czy też detergenty).

Jakie są cechy skóry atopowej?

Zjawiska immunologiczne i nieimmunologiczne będące podstawą powstawania atopowego zapalenia skóry to tak naprawdę jedna komponenta konieczna do rozwinięcia się choroby. Jednakże istotne są pewne predyspozycje związane z określonymi cechami konstytucjonalnymi skóry. Zalicza się do nich pewna wrodzona skłonność do nadmiernego rogowacenia, a także jej suchość.

Ponadto tendencja do łatwego obkurczania się włosowatych naczyń krwionośnych, obniżenie progu świądu oraz nadwrażliwość na zewnętrzne bodźce, zwłaszcza mechaniczne. Z tego powodu zmiany skórne charakterystyczne dla atopowego zapalenia skóry występują przede wszystkich w miejscach, które na co dzień najbardziej narażone są na nacisk i drażnienie (na przykład zgięcia łokciowe czy kolanowe).

Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry?

Podstawowymi wykwitami charakterystycznymi dla atopowego zapalenia skóry są zmiany wypryskowe. Ten typ zmian polega na współwystępowaniu grudek wysiękowych oraz pęcherzyków. Typowa dla atopowego zapalenia skóry jest tak zwana lichenizacja zmian. W przebiegu tego procesu skóra wygląda jakby była oglądana przez szkło powiększające. Często bywa zaczerwieniona i pękająca, pogrubiała.

Niejednokrotnie, jeśli zmiany długo się utrzymują, skóra ma wygląd jak u starca. Ponadto opisanym wyżej zmianom towarzyszy często świąd i nadmierna suchość skóry. Zmiany najczęściej umiejscawiają się w zgięciach łokciowych i kolanowych, a także w obrębie twarzy i szyi. Poza zmianami skórnymi, charakterystyczne jest nadmierne przesuszenie i łamliwość włosów, a także wygląd paznokci sprawiający wrażenie jakby były polakierowane.

Często dochodzi też do przerzedzenia brwi. W przypadku rozległych zmian z towarzyszącym im dużym świądem, czasami obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych o charakterze odczynowym.

Pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry uwidaczniają się często już w okresie niemowlęcym. Przebieg choroby jest przewlekły i nawrotowy, charakteryzujący się występowaniem okresów zaostrzeń i remisji. W czasie jej trwania wyodrębnia się trzy następujące po sobie fazy. Pierwszą z nich jest faza niemowlęca, która trwa od pierwszych kilku miesięcy do momentu ukończenia drugiego roku życia.

Następnie choroba wchodzi w fazę dziecięcą i utrzymuje się w niej do ukończenia dwunastego roku życia. Ostatnią fazą jest tak zwana faza młodzieńcza i osób dorosłych.

Z uwagi na stosunkowo zróżnicowany obraz kliniczny atopowego zapalenia skóry u różnych pacjentów, wyodrębniono kryteria rozpoznania, spośród których wyodrębnia się duże i małe. Spełnienie 3 spośród 4 dużych kryteriów upoważniają do rozpoznania atopowego zapalenia skóry. Kryteria mniejsze pełnią rolę uzupełniającą.

Jakie jest leczenie atopowego zapalenia skóry?

Istnieje kilka sposobów leczenia atopowego zapalenia skóry. Jeżeli został zidentyfikowany czynnik wywołujący reakcję alergiczną, wtedy przede wszystkim należy go wyeliminować. Stosuje się zarówno leczenie ogólne, obejmujące różnego rodzaju leki przeciwalergiczne, jak i miejscowe. W tej dziedzinie bardzo wysoką skuteczność wykazuje fototerapia przy wykorzystaniu specjalnych lamp emitujące promieniowanie UVA.

W poważniejszych przypadkach często konieczne jest zastosowanie leków immunomodulujących mających na celu zmodyfikowanie funkcjonowanie układu odpornościowego i jego przyhamowanie, co powoduje osłabienie reakcji alergicznej i zmniejszenie objawów. Ponadto stosuje się miejscowo takie środki jak emolienty, zawiesiny, pasty zawierające sterydy lub leki immunosupresyjne. Ważne jest, by unikać środków zawierających lanolinę, gdyż może ona wywoływać nadwrażliwość i powodować nasilenie objawów.

Kluczowa jest też odpowiednia pielęgnacja skóry atopowej. Sposób dbania o nią najlepiej i najbezpieczniej ustalić ze swoim dermatologiem.

Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry Poznań

Swędząca, przesuszona i często czerwona skóra to charakterystyczne objawy atopowego zapalenia skóry (w skrócie AZS). Lekarze nie potrafią wskazać jednego czynnika, który przyczynia się do tej choroby, a leczenie polega głównie na likwidowaniu objawów AZS. Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry, kogo dotyka i jak sobie z nim radzić?

Atopowe zapalenie skóry – objawy

Objawy, które mogą wskazywać na atopowe zapalenie skóry raczej trudno przeoczyć. Należą do nich:

• bardzo silny świąd, który powoduje chęć drapania się
• znaczna suchość skóry
• zaczerwienienie i rumień
• obecność grudek i pęcherzyków, które często wypełnione są płynem surowiczym i mogą tworzyć sączące rany oraz nadżerki

Poza tym przy AZS może pojawiać się świąd po intensywnym wysiłku fizycznym, tzw. rybia łuska, nietolerancja wełny, tendencje do nawrotowych zakażeń skóry, pozytywne wyniki testów skórnych z alergenami, nietolerancja wybranych pokarmów czy zaćma.

U niemowląt zmiany pojawiają się zazwyczaj najpierw na twarzy, a kolejno na szyi oraz tułowiu. U starszych dzieci dodatkowo w zgięciach stawowych, karku, dłoniach, a u dorosłych mogą pojawić się na całym ciele. 

Warto zwrócić uwagę, że często na atopowe zapalenie skóry chorują dzieci, których rodzice zmagali się lub nadal zmagają z tą chorobą. 

Przypadłość często współistnieje z innymi chorobami z grupy chorób atopowych jak astma oskrzelowa, sezonowy lub przewlekły katar sienny, pokrzywka i alergiczne zapalenie spojówek. 

Co to jest AZS i jakie są jego przyczyny?

Atopowe zapalenie skóry to dość powszechna zapalna i przewlekła choroba skóry, nazywana chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Szczególnie często występuje w krajach wysokorozwiniętych i dotyka osoby zamieszkujące miasta, gdzie jest bardziej zanieczyszczone powietrze. 

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi skąd się bierze AZS. Liczne źródła naukowe wskazują, że jest wynikiem współistniejących i wpływających na siebie czynników jak geny, nieprawidłowo działający układ immunologiczny i czynniki środowiskowe.

W wielu przypadkach osoby z atopowym zapaleniem skóry rodzą się z zaburzeniami bariery chroniącej naskórek i nie jest ona naturalnie chroniona tak jak u zdrowej osoby. Zaburzona jest produkcja i działanie filagryny, czyli białka odpowiedzialnego za ochronę zdrowej skóry.

Jeśli chodzi o czynniki środowiskowe to na rozwój choroby mogą mieć wpływ alergeny jak (sierść zwierząt, kurz, roztocza, pyłki roślin, niektóre pokarmy), zanieczyszczenie środowiska, problemy emocjonalne i stres, gwałtowne zmiany temperatury, a także kosmetyki, detergenty, tkaniny)

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Leczenie atopowego zapalenia skóry musi być dostosowane do objawów i ich nasilenia. Należy pamiętać, aby zawsze w przypadku podejrzenia AZS skonsultować się z lekarzem w celu zdiagnozowania czynników wywołujących reakcję alergiczną.

Dzięki unikaniu czynników drażniących, przyjmowaniu odpowiednich leków i właściwej pielęgnacji skóry można zminimalizować objawy, a nawet je uśpić. W leczeniu atopowego zapalenia skóry wykorzystuje się także fototerapię.

Jedną ze skuteczniejszych metod leczenia objawów AZS jest zabieg laserem excimerowym. Urządzenie emituje promieniowanie ultrafioletowe (UVB), które umożliwia precyzyjne naświetlenie obszarów zmienionych chorobowo, z pominięciem skóry zdrowej. Długość fal umożliwia wygenerowanie odpowiedniego bodźca termicznego, który przegrzewa skórę, prowadząc do jej uszkodzenia.

W efekcie pobudzone fibroblasty zwiększają produkcję kolagenu i elastyny, a w wyniku podziału komórek uszkodzona tkanka zastępowana jest nową. Zabieg jest bezpieczny oraz bezbolesny dla pacjenta i od razu można wrócić po nim do codziennych aktywności.